گفتگو با مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر؛ دکتر حسین دلشب
اشاره: توجه و تذکر به ملاحظات زیست محیطی در سالهای اخیر، تبدیل به شکل گرفتن گفتمانی بسیار پویا و خلاق در سطح جهان و همچنین سطح ایران شده، سمن های محیط زیستی تاسیس شده و در حال فعالیت هستند و حتی بین آنها رقابت نیز وجود دارد. جلسات و کنفرانس ها و کمپین های تبلیغاتی در سطح جهان شکل گرفته و به پیش می رود. ازهمین رو مساله محیط زیست مبدل به نشانه و نماد شده است. این نکات را دکتر دلشب می گوید؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر از تلاشهایی می گوید که باعث شده که نهضتی زیست محیطی در استان رخ دهد و هر شهری برای خودش یک انجمن زیست محیطی داشته باشد. ایشان این اتفاق را ناشی از آگاهی و مسئولیت پذیری شهروندان سبز استان بوشهر می داند. برگزیده شدن این مدیر بومی به عنوان مدیرکل برتر در سطح کشور برای سال ۱۳۹۴ ما را بر آن داشت با ایشان بر سر نقش جامعه مدنی در حفظ محیط زیست گفتگوی کوتاهی انجام دهیم. این گفتگو را باهم می خوانیم:
آوای هامون: اهمیت حضور نهادهای مدنی و تشکلهای غیردولتی در مساله محیط زیست استان بوشهر را چگونه ارزیابی می کنید؟
دکتر دلشب: همینطور که واقفید حفاظت از محیط زیست بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی متعلق به همه هست و وظیفه و مسئولیت همگان می باشد. به لحاظ حقوق شهروندی نیز همه اصناف و گروه ها مانند جامعه شناسان، پزشکان، مهندسان و وکلا و… نیز در مسئولیت داشتن در قبال حفظ اکوسیستم ها نقشی باید ایفا نمایند. از سوی دیگه محیط زیست از آن همه هست، از آن هر موجودی که در طبیعت زیست کرده و تعادل اکولوژیکی برقرار می کند. با توجه به اینکه با این حجم وسیع و گسترده که در طبیعت و جهان زیست وجود دارد و سازمان های دولتی در چارچوب بخشنامه ها، آیین نامه ها و قوانین اداری شکل می گیرند، شاید در آن واحد نتواند پاسخهای لازم و در خور را به برخی رخدادها و اتفاقات بدهد و شاید مجددا در همین زمینه یک نهاد دولتی نتواند آزادانه رفتارهای مسئولین و دیگر سازمانهای دولتی را که به چالشهای زیست محیطی دامن می زنند، واکنش نشان دهد؛ پس در این وضعیت که در همه کشورها به نوعی رخ می دهد، این نهادهای مدنی غیردولتی هستند که هم در نقش ناظر و هم در نقش همکار و طراح در کنار نهادهای دولتی قرار می گیرند تا خلا ها و گسل های سازمانی را پر کنند و از برخی اشکالات و اشتباهات جلوکیری نمایند.به همین دلیل هم هست که در اینجاها هست که نقش بسیار مهم و حیاتی تشکلهای غیردولتی یا سمن ها مشخص می شود. در کنار این من همواره ملاحظه ای دارم که تشکل های غیردولتی باید به طور تخصصی وارد کنشگری زیست محیطی شوند و همچنین چارچوب های قانونی و حقوقی را برای فعالیت های مدنی خودشان در نظر بگیرند و آشنا نیز باشند تا در فرآیند فعالیت های آینده شان با مشکل روبه رو نشوند. رفتارهای مدنی تعامل با دیگران و نحوه ارتباط با دیگران در قالب حقوق شهروندی را به خوبی تمرین کنند تا بتوانند در عرصه های مختلف اجتماعی و فرهنگی حضور داشته باشند. خوشبختانه در سطح جهان و همچنین عرصه عمومی کشورمان ایران، فعالیت تشکلهای غیردولتی شکل گرفته و سامان خوبی یافته و بخصوص در نهادهای مدنی زیست محیطی این را خیلی بیشتر می توانیم ببینیم.
آوای هامون: با توجه به اجرای فعالیتهای گسترده ای که در تاسیس و حمایت از تشکلهای غیردولتی در حوزه محیط زیست در سطح استان بوشهر شاهد هستیم، سازمان حفاظت محیط زیست چه اهدافی و برنامه هایی در نظر دارد؟
دکتر دلشب: خوشبختانه با توجه به شروع فعالیت دولت تدبیر و امید و حتی از دوره قبل از انتخاب ایشان در دوران کمپین های انتخاباتی، و به خصوص با انتخاب خانم دکتر ابتکار به ریاست سازمان حفاظت محیط زیست، این اتفاق فرخنده رخ داده که کسی به مدیریت این سازمان دولتی قرار گرفته که خود از کنشگران مدنی و زیست محیطی باسابقه ای بوده و آشنایی کاملی با این گونه فعالیت های مدنی غیردولتی داشته، به گونه ای که از دوره مدیریت اول ایشان که قبل از سال ۸۴ بوده، نخستین تشکلهای غیردولتی تاسیس شد. در کنار این امکانهای دولتی که در دوره دولت اعتدال شکل گرفته، آگاهی مردمی و شهروندان نیز از طریق فضاهای واقعی و مجازی باعث شده که فعالیت های زیست محیطی شتاب و شدت بسیار زیادی به خود بگیرد. همه اینها در درون گفتمانی در حال رشد و نمو هست که در سطح جهان نمودار شده و آن مباحثی هست که به مساله توسعه پایدار مرتبط می شود. واکنشهای بسیار خوب و مسئولانه ای از طرف شهروندان نسبت به مسائل زیست محیطی را شاهد هستیم که روز به روز به دامنه این واکنشها افزوده می شود. حتی در استان بوشهر نیز با توجه به فراهم آمدن فضا و بستر مناسب فعالیت های زیست محیطی شاهد کنشگری زیست محیطی مردمان این سرزمین هستیم؛ جوامع محلی و مردم در کوچکترین شهرها و روستاها نسبت به مسائل زیست محیطی متوجه و متذکر شده اند تا آنجا که نسبت به گونه های مختلف حیات وحش اگر اذیت و آزاری مشاهده کنند، سعی می کنند جلوگیری کنند و حتی پیگیری کنند. از سوی دیگر نهادهای قضایی و وکلا هم در این زمینه با هوشمندی وارد مساله محیط زیست شده اند و تصمیمات بسیار تاثیرگذاری گرفته اند.
امسال در سطح استان بوشهر، طرح امید اجتماعی شکل گرفت و اجرا شد؛ اداره کل حفاظت محیط زیست نیز در این پروژه فراگیر استانی، طرح کارگاه های شهروند سبز را برعهده گرفت و درهمین راستا با توجه به ظرفیت هایی که در سطح شهرهای استان بوشهر وجود داشت و نشانه هایی که از علاقه مندی بسیار زیاد جوانان به تاسیس تشکلهای غیردولتی در حوزه محیط زیست موجود بود، ازهمین رو بستری فراهم آمده بود که ما در دبیرخانه ای که مختص همین کارگاه ها در سازمان تشکیل داده بودیم، طرحی را تدوین نمودیم که کارگاه های آموزشی و تسهیلگری اجتماعی در ۳۷ شهر استان برگزار نماییم. از درون این کارگاه ها قصد داشتیم که در ابتدا با آگاه سازی و شفاف سازی، اعتماد شهروندان هر شهر را به دست آورده و در ادامه بتوانیم فرآیند نهادسازی زیست محیطی را در سطح استان آغاز نماییم. نکته جالب اینجا بود که هر کارگاهی که زیرمجموعه طرح امید اجتماعی، برگزار نمودیم علاقه مندان محیط زیست حضور یافتند و تا الان که بیش از ۳۰ شهر استان دارای حداقل یک انجمن زیست محیطی شده و این مرهون اعتمادی هست که مردم و شهروندان به دولت تدبیر و امید دارند. این نشانه بسیار خوبی هست که حاکی از این نکته می باشد که امروزه جوانان تحصیل کرده می دانند که مساله محیط زیست، ملاحظه ای جهانی برای تداوم زیستن تمام موجودات در جهان هست و این می تواند تبدیل به ایده و نمادی بشود که هر گونه فعالیت اجتماعی ویا حتی فردی ابنا بشر باید به ملاحظات آن توجه کنند و متذکر باشند که هر عملی در بستر محیط زیست رخ می دهد؛ که در فقدان آن، جایی و مکانی نیست که اساسا بشود تحرکی داشت و کاری انجام داد.