نام کتاب:راهنمای تفکر نقادانه,پرسیدن سوالهای بجا
نویسندگان:ام.نیل براون/استیوارت ام.کیلی
ترجمه :کورش پناهنده/ویراستار:هومن پناهنده
معرفی از علی دارایی
افرادی که میخواهند دچار عواقب مخرب افکار و کارهای زندگی روزمره و علمی خود نشوند این کتاب .کمک شایانی به آنان میکندچون در این کتاب ابزارهایی ارائه شده است که فرد با بکارگیری انها عقاید خود را پیش از انجام هر کاری و ابراز هر عقیده و استدلالی می سنجد.اما اطمینان خاطر حکم میکند باورهای همه انسانها پیامدهای مثبتی داشته باشد از این رو نویسندگان کتاب را وا داشت به این مهم بیاندیشند تا آنجا که میتوانند آدمهای نقاد تعلیم دهند.کتاب تفکر نقادانه ابزاری است برای رشد انسانهای متفکر و پرسشگر.با همه اینها نویسندگان کتاب از نگارش این کتاب دغدغه اولیه ای نیز داشتند.براون و کیلی به طور مکرر شاهد آن بوده اند که شهروندان با اخبار رسانه ها و نظرهای متخصصان و کارشناسان روبرو میشوند و اطلاعات و پیامهای آنان را منفعلانه میپذیرند.انفعال در قبول داده ها نویسندگان فوق را نگران کرده است و مسبب تحرک آنان در نوشتن این کتاب شده است.روشهایی که در کتاب راهنمای تفکر نقادانه بیان شده خواننده را قادر میسازد تا اخبار رسانه ها و نظرات کارشناسان را از فیلترهای فکری عبور دهند و پس از این گذر میتوانند آنها را رد یا قبول کنند.در حقیقت تفکر نقادانه پاره ای از بینشها و مهارتهای فکری هستند که با استفاده از آنها هر کس میتواند ادعاها و دلایل دیگران را که درباره مسائل گوناگون علمی و اتفاقات روزمره برایمان باز میگویند مورد ارزیابی و پرسش قرار دهد و با این مهارت فکری تواناییعقلانی بودن یا غیر عقلانی بودن آنها را در یابد.به عبارت بهتر چنین روندی نوعی واکنش عقلانی به مدعاها وداده هایی است که دوستان و همکاران ما در اختیارمان قرار میدهند.کتاب تفکر نقادانه علاوه بر این فایده مزیت دیگری نیز برای خوانندگانش دارد:مخاطبان کتاب با استفاده از تمرینهای بسیار ملموس که بصورت مثالهایی متعدد مطرح شده اند فن تفکر نقادانه را یاد میگیرند و در انتقادی فکر کردن ماهر میشوند.همین جاست که نقطه قوت این کتاب آشکار میشود:نویسندگان بر این نکته مهم واقف بوده اند که کتاب خود را با نثری به نگارش درآورند که تمامی شهروندان فارغ از هر سطح تحصیلات و تخصصی بتوانند به راحتی به مطالعه و هضم کتاب بپردازند.در واقع کتاب راهنمای تفکر نقادانه برای محصلان فلسفه یا متخصصان علوم دیگری نوشته نشده است بلکه مخاطبان عام و فراگیر دارد.بر همین اساس مثالها و تمرین طرح شده در کتاب دشوار و خاص نیستند و از موضوعات و مسائل روزمره و عینیو با نوئشتاری غیر رسمی که به نوعی همه انسانها با انها آشنایی دارند استفاده شده است.به همین ترتیب مترجم برگردانی روا و رسا برای مخاطبان کتاب داشته است.به عنوان مثال وقتی برای درمان خود نزد پزشک میرویم ممکن است پزشک راحل جراحی برای درمان بیماری ما تشخصیص دهد خواننده ای که مهارت نقادانه فکر کردن را آموخته باشد میتواند با طرح سوالهایی که با نظم و ترتیب خاصی در کتاب چیده شده است از وخیم تر شدن احوالش پیشگیری کند.در نتیجه با طرح سوالات انتقادی و متفکرانه صرف نظر از اینکه تا چه اندازه سواد داشته باشیم میتوانیم قوه استدلال کردن و سطح تفکر خود را افزایش دهیم.کتاب راهنمای تفکر نقادانه شامل پیشگفتار,چهارده فصل,و سخن پایانی در سیصد و پنج صفحه بوسیله کورش کامیاب(مترجم)تنظیم شده است.کامیاب یادداشت کوتاهی نیز بر کتاب نوشته است که عمدتاً قصد و هدف نویسندگان کتاب را بیان میکند.بنا بر نوشته مترجم ترجمه کتاب مطابق با ویرایش هشتم اش انجام شده و در حین برگردان پی به ویرایشهای نهم و دهم کتاب راهنمای تفکر نقادانه برده است. و ظاهراً تنها در فصل چهاردهم کتاب تغییراتی در ویرایش نهایی آن صورت گرفته اما در محتوای کتاب تحولات اساسی رخ نداده است.همانطور که قبلاً اشاره شد براون و کیلی راه حل ها و ابزارهایی برای شیوه نقادانه اندیشیدن مطرح کرده اند و این فرمولها و پرسشهای انتقادی در سیزده فصل کتاب به تفصیل توضیح داده اند.در فصل اول فایده های سوالهای لازمی که در مواجهه با آمارها و استدلالهای دیگران باید مطرح شود برشمرده شده است.در فصل سوم نویسندگان ویژگیهای برهانها و مستندات یک استدلال بررسی و تحلیل کرده اند.فصل بعدی به واژه ها و اصطلاحاتی که امکان دارد در هنگام استدلال کردن ابهام داشته باشند و نیز به شفاف کردن آنها اختصاص داده شده است.در ادامه فصلهای هشتم ونهم انواع شواهد با آوردن مثالهای ساده و ملموس به تفصیل مورد محک و ارزیابی قرار گرفته اند.درباره فریبی بودن آمارها و نیز در ارتباط با اینکه چه داده های با اهمیتی در حین طرح ادعایی بیان نشده به ترتیب در فصلهاییازدهم و دوازدهم سخنانی نوشته شده است.اما نگارندگان کتاب علاوه بر اینکه در هر فصل در کنار توضیحات مختص به آنها مثالهایی آورده اند در فصل آخر یعنی چهاردهم کوشش خود را با مرور تمرینهای هر فصل استوار و به نوعی حجت را .بر خوانندگان تمام کرده اند.ظاهراً کتاب راهنمای تفکر نقادانه برای دانشجویان و مدرسان کاربرد بیشتری دارد چون عموماً این اشخاص با استدلال و ادعا و دلیل و مدرک و نیز صحت و سقم آنها بیشتر سر و کار دارند.نقادانه تفکر کردن شهروندان در تفکر نویسندگان کتاب اهمیت وافری داشته است.از این رو آنان برای ادامه ارتباطات خود با مخاطبان دو وبسایت تاسیس کرده اندو قصد دارند در آینده نیز این دو وبسایت را توسعه و گسترش دهند.در نهایت در بخش پایانی براون و کیلی برای اینکه تلاشهای خود و مخاطبانشان به ثمر برسد توصیه ای اندرز گونه به خوانندگان کتابشان نوشته اند.آنان نمیخواهند دست آورد سعی شان بیان کمبودهای مردم توسط خوانندگان شود و در نتیجه باعث بروز اختلاف و دشمنی میان افراد گردد.آن دو میخواهند افکار و تصمیمهای شهروندان اصلاح و نقادانه ساخته شوند.بنابراین مخاطبان نیز باید پیامهای سوالاتشان با ترکیبی از حسن نیت تواضع شک و کنجکاوی به طرف مقابل خود منتقل کنند تا بهترین نتیجه به دنبال داشته باشد و همواره از نظرات یکدیگر استقبال کنند.
این کتاب توسط انتشارات مینوی خرد در ۵۰۰ نسخه به قیمت ۱۹۰۰۰ تومان در ۳۰۵ صفحه روانه بازار کتاب شده است.