بازیابی اندیشه عدم خشونت در جهان جدید وقتی از اندیشه عدم خشونت حرف می زنیم، از چه می گوییم؟
اسماعیل حسام مقدم
«شیوه ای برای نه گفتن به تاریخ ِ در حکم خشونت!» (رامین جهانبگلو)
در سیر تطور تاریخ متعارف بشری، اندیشه عدم خشونت به مثابه ی فرا-روایتی محسوب می شود که در درون تاریخی جداگانه ای باید به چالش کشیده شود، چراکه سیر تاریخ؛ چیزی جز کینه ورزی ها، عداوت ها، خودخواهی ها و… نبوده است.کشمکش هایی سراسر مضمحل کننده، آن چنان که نمی توان مجالی در این ساختار از برای مهربانی، مدارا، دوست داشتن و رهایی جست، که این مفاهیم به تمامی در تاریخی متفاوت و نظامی نامتعارف قرار خواهند گرفت. راهبردی در زمان های گوناگون، که در مجاورت با جنگ ها و نزاع ها بوده، آن چنان که در درون تنازع ها و برخوردها، همیشه به عنوان اندیشه ای منادی مدارا و رهایی بوده است. اندیشه ای که بنیان مفهوم “دیگری” را عمق و ژرفا بخشید و در تعامل ها و برخوردها این مفهوم را حائز ارزشی پایدار نمود. شاید بتوان گفت عدم خشونت حول محور « دیگری» می چرخد و معنا می یابد و معنا می بخشد و از این نقطه بود که تاریخ مباحثی چون «حقوق بشر»، « تعامل در جامعه مدنی» و « گفتگو بین افراد جامعه جهت مدیریت آن» نمودار گشت و بنیان نظام های دموکراسی و مردم سالار ریخته شد. اما رویکرد درونی و اساس این اندیشه؛ با تأثیرپذیری از اندیشه های « مهاتما گاندی» و «مارتین لوتر کینگ» سامان یافت. رویکردی که محور وجود خود را بر پایه قاعده اخلاقی، رهایی باوری ایمان بنا نهاده و کارکردی فراتر از قراردادهای مدنی داشت، آن گونه که عدم خشونت را با شهامت، عشق به آزادی و خویشتن داری عجین کرد.
