سایت هامون؛ بازنمای گروه های خاموش
گفتگوی سایت “ب” با مهدیه امیری؛ سردبیر سایت “هامون؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران”
http://www.bkhabar.com//module/news/39765
اشاره: همین شنبه هفته پیش بود که پیامکی به گوشی های فعالان مدنی و اجتماعی استان رسید که حاوی پیامی بود درباره روز جهانی مدارا. این پیامک را که می خواندی؛ ابتدا با جمله ای از سیمین دانشور مواجه می شدی که در آن این گونه درباب مدارا گفته بود که: “آنقدر مدارا کرده ام که دیگر مدارا عادتم شده است.” و در نهایت می رسیدی به آدرس وبسایت “هامون”. این نخستین پیامکی بود که از دست اندرکاران سایت هامون به فعالان مدنی ارسال شد. در این زمینه لازم دیدیم که تجربه مدنی یک سال و نیم این سایت در حوزه جامعه مدنی جنوب کشور را با سردبیرش؛ مهدیه امیری به گفت وگو بنشینیم. مهدیه امیری از فعالان مدنی در استان بوشهر و علاوه بر سردبیری این سایت، عضو هیئت موسس انجمن هامون ایران و همچنین نویسنده در حوزه های اجتماعی می باشد. این گفت وگو را با هم می خوانیم.
یک. هامون؛ تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران، به چه معنا می باشد و چه برنامه هایی را در دستور کار خود دارد؟
مهدیه امیری: در ابتدا اجازه می خواهم به نام هامون که برای این تارنما(سایت) انتخاب شده بپردازم و سپس به جامعه ی مدنی که حوزه ی فعالیت آن است. هامون به معنای دشت می باشد و این دشتی باشد که سراسر مملو از اندیشه هایی متفاوت و چهل تکه شکل گرفته و افراد علاقمند به تامل در رابطه با آن اندیشه ها و ایده ها، به ارائه متن بپردازند و با در کنار هم قرار دادن این اندیشه های چهل تکه که از هویت های ملی، مذهبی و مدرن بوجود آمده، گفتمان مشترکی بوجود بیاید که امیدوارم در هامون این اتفاق صورت گرفته باشد.
جامعه ی مدنی نیز از سازمان های غیردولتی بوجود آمده که مستقل از دولت می باشند و حقوق شهروندان را مطالبه می کنند. در تارنمای هامون نیز از آنجایی که ارگان و رسانه یک تشکل غیردولتی می باشد و در راستای تحقق این هدف و اگاهی دادن به شهروندان بوجود آمده؛ حوزه ی خود را به جامعه ی مدنی؛ آن هم تنها در جنوب ایران اختصاص داده است. نهادهای مدنی که در جنوب و بالاخص در استان بوشهر وجود دارند اکثرن خاموش هستند و مطالبه گری و کنشگری خود را فراموش کرده اند و با فعالیت در این حوزه یک تلنگری هم به دیگر نهادها زده می شود و باعث می شود که به جامعه ی مدنی که در طی دوران ۸ساله ی احمدی نژاد به محاق رفت، بازگشتی داشته باشند.
اهدف و برنامه های زیادی برای این سایت در نظر داشته و داریم و تا حدودی برخی از آنها محقق شده ولی برای اجرایی کردن تمام آن طرح ها باید مدت زمانی برای رسیدن به آن طی شود و بعد منتظر نتیجه شد. برنامه های این سایت شامل معرفی جامعه ی جنوب در جهان سایبری و مجازی، انتشار اخبار مربوط به فعالیت های فرهنگی، برگزاری همایش ها، نشست ها، انتشار کتاب ها و نشریات، فراخوان های علمی و … در رابطه با جامعه جنوب، پرداختن به حوزه های جامعه مدنی در جنوب و تفسیر مفاهیم و نهادهای فرهنگی دوره مدرن، اطلاع رسانی گسترده ی موضوعات فرهنگی و اجتماعی برای جلب مشارکت علاقمندان به حوزه جنوب، آشنا کردن خوانندگان و ایجاد علاقمندی در آنها نسبت به سایر فرهنگ ها در حوزه جنوب، ایجاد ابزارهای فرهنگی و اجتماعی لازم و بستر سازی جهت ایده های فرهنگی و اجتماعی در حوزه جنوب، ایجاد بانک های متعدد اطلاعات علمی، ترویجی، تصویری، صوتی و غیره برای استفاده علاقمندان و پژوهشگران در حوزه جنوب، تحلیل وضعیت فرهنگی و اجتماعی جامعه ی جنوب و شناخت شرایط و ایجاد راه کار مناسب جهت رفع مشکلات، نگاه حرفه ای و تخصصی به فعالیت های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جنوب و بیان راه کارهای بنیادین و اصولی، معرفی و شناخت افراد آموزش دیده و متخصص در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در حوزه جنوب، ارتباط با علاقمندان حوزه جنوب در جهت تبادل فرهنگ، توسعه فعالیت های پژوهش محور فرهنگی و اجتماعی در حوزه جنوب می باشد.
دو. گفتمان محوری سایت هامون مبتنی بر چه اندیشه ها و جریانات فکری می باشد؟
مهدیه امیری: از لحاظ گفتمان سیاسی برخلاف نظر برخی از افراد، این سایت کاملن مستقل عمل می کند و زیر نظر هیچ گونه جریانات فکری سیاسی اداره نمی شود.
ایده ی اصلی هامون، از ایده ی “هویت چهل تکه” پرفسور داریوش شایگان گرفته شده و با کنار هم قرار گرفتن و بازشناختن گفتمان های متفاوت در قالب سه هویت ایرانی، اسلامی و مدرن (که شایگان از آن یاد می کند)، است که جامعه ی مدنی در سایت و اندیشه هامون شکل می گیرد. اندیشه ای که این تارنما دنبال می کند به طورخاص روشن کردن صدای اقلیت ها می باشد. اقلیت هایی که در جامعه ی مدنی جنوب ایران، غایبند و نیاز به حضور آنها در تمامی عرصه ها احساس می شود. هامون؛ تریبونی برای این صداهای خاموش هست.با کنار هم قرار گرفتن این صداهای خاموش، گفتمانی صورت می گیرد که هدف هامون می باشد. گفتمانی از زنان، معلولین، کودکان، نوجوانان و جوانان، انسانیت، عدالت، محیط زیست، قومیت ها، مهاجرین، مدارا، گفت و گو و…. به طور کلی حوزه های ۶۰گانه ای که در سایت مطرح کرده ایم. با کنار هم قرار گرفتن این گفتمان ها در جامعه ی ایرانی- اسلامی- مدرن شهروندان از حقوق حقه ی خود آشنا می شوند. برای آشنایی شهروندان، در سایت به طورمداوم مطالبی در این زمینه انتشار داده می شود و پرونده هایی نیز در خصوص حقوق شهروندی کار شده که یکی از پرونده ها نیز به تحلیل و تفسیر پیش نویش منشور حقوق شهروندی که از سوی روحانی؛ رییس جمهور پیشنهاد شده، اختصاص دارد. این پرونده ها و موضوعات مورد استقبال بسیار زیادی قرار گرفته و من همین جا از شهروندان علاقمند، دعوت می کنم که پرونده هایی که به اقلیت ها پرداخته شده و برای آشنایی خود شهروندان تهیه شده، مطالعاتی داشته باشند.
سه. جالب هست که توانسته اید به طبقه بندی موضوعات در حوزه جامعه مدنی دست بیابید. به طور خاص می توانید این حوزه های ۶۰گانه و طبقه بندی های آن را نام ببرید.
مهدیه امیری: بله، حتمن. قبل از معرفی به این نکته تاکید کنم که سایت هامون، نخستین سایت در جنوب کشورمی باشد که به موضوع “جامعه ی مدنی” پرداخته و به همین دلیل انجمن هامون، افتخار این را داشته که در دنیای مجازی نیز، به طور خاص یک موضوع که پرداختن به جامعه ی مدنی می باشد را دنبال کند.
موضوعات هامون در ۴گروه جامعه مدنی، فرهنگ مدنی، اندیشه مدنی و ادبیات و هنر طبقه بندی شده که هرموضوع نیز ۱۵زیر مجموعه دارد. در حوزه ی جامعه ی مدنی به موضوعاتی از قبیل تشکل های غیردولتی، خانواده و خویشاوندی، روستاییان و عشایر، جوانان و نوجوانان، حاشیه نشینان، دانشگاهیان، سالمندان، اقلیت ها، مهاجرین، معلولین، اصناف، احزاب، شهر، بازار و زنان پرداخته ایم و یا در فرهنگ مدنی موضوعات نژاد، ملیت، دیگری، قومیت، آموزش، جنسیت، حقوق بشر، اقلیم و بوم، صلح و مدارا، جهانی شدن، محیط زیست، سبک زندگی، زندگی روزمره، ورزش و سلامت و بهداشت و درمان را معرفی نموده ایم.
در گروه اندیشه ی مدنی نیز دین و فرهنگ، علم و فرهنگ، تاریخ فرهنگی، ادبیات و فرهنگ، حقوق فرهنگی، اندیشه فرهنگی، اقتصاد و فرهنگ، مدیریت فرهنگی، فلسفه و فرهنگ، ارتباطات فرهنگی، سیاست فرهنگی، جغرافیای فرهنگی، رواشناسی فرهنگی، زبانشناسی فرهنگی و مردم شناسی فرهنگی و در گروه ادبیات و هنر نیز تئاتر، شعر، سینما، نقاشی، عکاسی، گرافیتی، خطاطی، معماری، کاریکاتور، موسیقی، صنایع دستی، پوشش و مد، آیین و مناسک، داستان و رمان و نشانه و اسطوره را جای داده ایم. نکته ی قابل توجه در این است که در طی مدت فعالیت سایت هامون، به تمامی این موضوعات پرداخته شده و مطالبی در این زمینه ها به علاقمندان ارایه گردیده است.
چهار. از لحاظ شکلی و قالب سایت، یکی از سایت های خاص در نوع خود می باشد، با چه اندیشه ای این قالب را انتخاب نمودید؟
مهدیه امیری: جهانی که اکنون در آن زیست می کنیم، همانند قالب و شکل ظاهری سایت می باشد. البته نه به این زیبایی؛ بلکه درهم و شلوغ تر. ولی در انتها -در جهان- همین موضوعات باید بسیار منظم و زیبا در کنار هم چیده شوند. همان هدفی که هامون در جامعه ی مدنی جنوب دنبال می کند. جهان امروز، جهانی چهل تکه و دارای هویت های متنوع و متکثری می باشد. در هامون نیز، با قرار گیری این هویت ها در کنار هم، این موضوع را یادآوری میکند که باید در کنار هم زیست و مدارا کرد. قالب سایت، تمرینی برای درک حضوردیگری می باشد. دیگری که هر چند با دیگری دیگر، متفاوت باشد.
یرای طراحی سایت سعی شد که به تمامی موضوعات پرداخته شود و در کنار هم قرار گرفتن موضوعات حساسیت های زیادی وجود داشت. ولی در انتها به نتیجه ی مثبتی رسیدیم به گونه ای که موسسه ی رخداد تازه در تهران نیز از قالب هامون برای طراحی سایت خود استفاده کرد.
پنج. چه رابطه ای بین این سایت با انجمن هامون ایران (به عنوان یکی از فعالترین تشکل های غیردولتی در استان بوشهر) وجود دارد؟
مهدیه امیری: این سایت از درون اندیشه های این تشکل غیردولتی بوجود آمده است. به گونه ای که بنیان گذاران آن هم همان اعضای انجمن یعنی اسماعیل حسام مقدم(مدیر مسئول و صاحب امتیاز سایت)، غلامرضا شبانکاره و خودم هستیم و هزینه ی آن را نیز به طور شخصی هر سه نفرمان پرداخت نموده ایم. مطمئنن افکار و اندیشه هایی که در انجمن هامون جاری می باشد در سایت نیز جریان دارد و دنبال می شود. در ضمن به این نکته هم اشاره کنم که این سایت در وزارت کشور ثبت گردیده و دارای مجوز فعالیت می باشد.
شش. چه مرامنامه اخلاقی یا حرفه ای در تدوین مطالب یا به روز کردن سایت هامون وجود دارد؟
مهدیه امیری: از همان ابتدای شروع به فعالیت، قرار بر این شد که روزانه یک مطلب در بخش سرخط خبر کار شود. این موضوع همواره در حال جریان است اما برخی مناسبت هایی که جهانی و یا ملی هستند بنا بر حساسیت موضوع به طور ویژه به آنها پرداخته و اطلاع رسانی می گردد. مطالبی نیز که برای سایت استفاده می گردد، بیشتر به حوزه ی جامعه ی مدنی جنوب و فرهنگ و اجتماع ان اختصاص دارد ولی در کنار آن نیز مطالب دیگری جهت آشنایی خوانندگان با موضوعات مختلف نشر داده می شود که این مطالب نیز علاقمندان بسیار زیادی دارد. همچنین از آنجا که هامون با هدف تحلیل و آسیب شناسی حوزه های ۶۰گانه ی مطرح شده در سایت راه اندازی گردیده، اکثر مطالب بر پایه ی این دیدگاه تهیه می شوند و تا کنون بعد از یک سال و نیم تغییر نکرده و همچنان قصد دارد بر همان سبک و سیاق به پیش رود.
در بخش برگزیده ی سایت نیز مطالب بطور خاص در خصوص موضوعات اجتماعی، فرهنگی، هنری و ادبی از نویسندگان و جامعه شناسان مطرح جهانی و کشوری می باشد.
در بخش پرونده ها نیز تا کنون ۲۰پرونده تهیه شده که تمامی مطالب آن به حوزه ی جامعه ی مدنی از جمله معلولین، کودکان، مطالعات شهری برازجان و بوشهر، تشکل های غیردولتی، جامعه مدنی و…. اختصاص دارد.
بخش های پایین سایت نیز که شامل انجمن هامون، بنیاد هامون، مطبوعه هامون، عصرانه هامون، کارگاه هامون، رادیو هامون، انتشارات هامون و کانون تبلیغاتی هامون است به فعالیت های دیگر هامون در جامعه ی مدنی اختصاص دارد و گزارش این فعالیت ها را پوشش می دهد.
هفت. مخاطب و گروه های هدف این سایت با شعار ” تارنمای جامعه مدنی جنوب ایران” چه کسانی هستند؟ و اینکه برای جذب مخاطبین عام چه برنامه ای دارید؟
مهدیه امیری: مطالب و موضوعات سایت به گونه ای می باشد که تمامی سلایق را پوشش می دهد ومخاطبین متفاوتی دارد. ولی هدف اصلی سایت و به طور کلی انجمن هامون ایران، جذب نویسندگان، فعالان فرهنگی و اجتماعی و نخبه گانی می باشد که دغدغه ی اصلی آنها بازگشت به جامعه ی مدنی است. به گونه ای که این سایت توانسته با نویسندگان و پژوهشگرانی در سراسر ایران نیز ارتباط برقرار کند و جامعه ی مدنی جنوب را به آنها معرفی نماید.
همچنین با شناساندن جامعه ی مدنی به افرادی که شناختی از این حوزه ندارند، آنها را جهت همکاری و مشارکت دعوت می کند. مانند برگزاری عصرانه های فرهنگی هامون که سه شنبه های هرهفته در دفتر هفته نامه ی اتحادجنوب برگزار می گردد و تا کنون بیش از ۷۰جلسه را اجرا نموده و از همه ی اقشار جامعه در این عصرانه شرکت می کنند. موضوعات مطرح شده در این عصرانه نیز همان مفاهیمی می باشد که در بالا به آن اشاره نمودم تا از این طریق، مفهوم جامعه مدنی در بین شهروندان عادی نیز گسترش یابد و با این مفاهیم حتا در کاربرد واژگان خود نیز در زندگی روزمره اشان استفاده کنند. انتشار صفحات داخلی در نشریات محلی استان بوشهرنظیر اتحادجنوب، نسیم بوشهر و نصیر جنوب که به طور هفتگی با این نشریات چاپ می گردد، نیز از دیگرروشهای جذب مخاطبین عام بوده است. صفحاتی که تحت نام هامون در حوزه ی جامعه ی مدنی در این نشریات منتشر شده بیش از ۱۵۰شماره شده است. از دیگر اقداماتی که جهت جذب مخاطبین عام صورت می پذیرد، می توان به انتشار ویژه نامه هایی در هفته نامه های مذکور اشاره کرد که در آنها به طور خاص یک موضوع را معرفی و به تحلیل آن موضوع می پردازد.
مشارکت و همکاری با نهادهای مدنی دیگری مانند “بنیاد اندیشه رشد و سازندگی”، “جامعه کنشگران مدنی برازجان”، “انجمن دوستداران دشتستان” و…. که باعث گردیده، نهادهای مدنی دیگری نیز به حوزه ی جامعه ی مدنی توجه نمایند و مشارکتی بین این گروه های غیردولتی ایجاد گردد و مفهوم جامعه ی مدنی نیز در بین شهروندان گسترش یابد. چرا که، هدف هامون گسترش و آشنایی شهروندان از گفتمان جامعه ی مدنی در تمامی سطوح می باشد.
همچنین می توان به فعالیت های دیگر از جمله پیامک های تبلیغاتی، کارگاه های آموزشی، تشکیل صفحه مختص انجمن هامون در فیس بوک و… اشاره کرد که جهت شناساندن هامون و معرفی اهداف آن به عامه مردم از این طریق نیز موفق بوده است. این سایت توانسته با دعوت گرفتن از علاقمندانی که مخاطبین عام می باشند، در حوزه ی نوشتاری، آنان را ترغیب به نوشتن و همکاری با سایت نماید. به گونه ای که می توان گفت سایت هامون و انجمن هامون، یک مدرسه ی آموزشی در زمینه ی نگارش مطالب و تربیت نویسندگان در حوزه ی علاقمندی آنها شده است.
هشت. برنامه های آینده ای که سایت هامون در نظر دارد، چه می باشند؟ چه برنامه خاصی در سیاستگذاری های سایت بوده که تا به حال نتوانسته اید آن را محقق سازید و احتمالن در آینده محقق خواهید کرد؟
مهدیه امیری: یکی از مهم ترین برنامه هایی که سایت هامون در نظر دارد، برگزاری مراسم رونمایی از سایت می باشد که در آینده این اتفاق انجام می پذیرد. همچنین ارتباط با دیگر نهادهای مدنی در سراسر ایران از دیگر اهداف سایت هامون است که در حال حاظر تبادل نظر و ارتباطاتی صورت گرفته است. مانند “موسسه انسان شناسی و فرهنگ “و” موسسه رخداد تازه” تا از این طریق بتوانیم سطح علمی و تبادل با پژوهشگران و محققین در حوزه ی جامعه ی مدنی افزایش یابد و نیز جامعه ی مدنی حوزه ی جنوب در سطح کشور معرفی گردد. آشنایی و تبادل نظری که از طریق سایت هامون با برخی از نویسندگان و علاقمندان در سراسر کشور ایجاد گردیده، نیز یکی از مواردی بوده که در سیاست گذاری هامون جای داشته و تا حدودی در طی این یک سال و نیم موفق بوده است ولی همچنان باید در این زمینه ها بیشتر برنامه ریزی نمود اما امکان های بالقوه ای که در برنامه ریزی سایت هامون صورت پذیرفته، این قابلیت را دارد که به جذب مخاطبین و نویسندگان در سراسر کشور بپردازد.
معرفی روزهای جهانی و ملی در حوزه ی جامعه ی مدنی و اقلیت ها نیز از برنامه هایی بوده که سایت دنبال می کند و در این زمینه بسیار موفق بوده است و پوسترهای این روزها نیز در سایت بارگذاری گردیده است.
در بخش بنر و یا تبلیغات سایت،سعی شده که تنها نهادهای غیردولتی و مردمی و سازمان های فرهنگی و اجتماعی در حوزه ی جامعه ی مدنی جنوب معرفی گردند و از طریق یک بانک اطلاعاتی از این نهادها نیز به شهروندان معرفی گردد که در حال حاضر در پی جذب این گروه ها و مشارکت آنها نیز می باشیم.
راه اندازی بخش هایی از سایت مانند رادیو هامون و کارگاه ها نیز از برنامه هایی بوده که هنوز شرایط راه اندازی این بخش ها فراهم نشده است.