“ترجمه یکی از وجوه اساسی زبان و اندیشه است. اهمیت، ظرافت و پیچدگی صنعت ترجمه، در معادل یابی یا برگردان عبارات، معانی و مفاهیم یک زبان به زبان دیگر و آمیزش دو حوزه زبانی در یکدیگر نیست. ترجمه به مثابه یک هنر، فرایند بازسازی معرفت، میراث و تجارب زبان مبدا در زبان مقصد است. به عبارت دیگر، ترجمه، یک نوع دیالوگ هدفمند و روشمند میان دو یا چند “فرهنگ”، “بافت” و “عنصر” است.”
ترجمه به مثابه یک دادوستد فرهنگی باعث تقویت یک فرهنگ می شود، و فرهنگی که خود را بی نیاز از دانش های دیگران بداند و همچنین فرهنگی که تمامی راه های پیشرفت خود را از طریق جذب فرهنگ های دیگری ببیند، ضعیف شده و رو به انحطاط خواهد گذاشت.
جهان امروز، جهانی کوچک شده و در هم تنیده است، و فعالیت های ما بیش از پیش تحت تاثیر رخدادها، دست آوردها و پیشرفت هایی قرار می گیرند که در دیگر جاهای این جهان رخ می دهند.
فرهنگ ایرانی از جمله فرهنگ هایی است که پویا و کنش پذیر و طرفدار دادوستد فرهنگی است. رویکردها و نگرشهای تاریخی موید این باور است که فرهنگ ایرانی این هنر را دارد که حتی از شکست های نظامی، پیروزی های فرهنگی بیافریند.
محسن ثلاثی، از پیشروان نهضت ترجمه در ایران بوده و امروز نامی آشنا در رشته علوم اجتماعی، در کنار بسیاری از کتب مرجع این رشته می باشد.
استاد ثلاثی، دارنده لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و فوق لیسانس در رشته علوم اجتماعی است. تسلط وی بر زبان فارسی، عمده ترین دلیل موفقیت وی در ترجمه متون انگلیسی بوده است. در طول سال های اخیر بسیاری از آثار ترجمه شده ی ایشان به عنوان منابع کنکور کارشناسی ارشد در چند رشته جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی معرفی شده است. ترجمه های ایشان حاکی از حسن انتخاب و همچنین گویای نهایت دقت نظر وی در برگردان آنها به زبان فارسی و کوشش برای ایجاد هماهنگی با زبان اصلی است، به طوری که برای واژه های ناآشنا در زبان فارسی نیز معادل هایی پیشنهاد کرده است.
محسن ثلاثی می گوید: هدف از ترجمه آثار متفکرین غربی این است که فکر و اندیشه ی فارسی زبانان محدود به منطقه و زبان خودشان نباشد بلکه یک نوع ارتباط و همکنش فرهنگی به وجود بیاید. این ارتباط در نهایت سبب بالندگی فرهنگ ها می شود.
وی، ترجمه و تالیف را دو حوزه جداگانه ولی در ارتباط با هم می داند و معتقد است که هیچ یک منافی دیگری نیست. و در خصوص تالیف و تحقیق، منابع موثق و دست اول و همچنین فکر و ایده ی استوار را شرط اصلی می داند. چرا که نظریه و روش برجسته، پیش درآمد تالیف و تحقیق قوی است و از آنجا که در حوزه علوم انسانی و به طور خاص علوم اجتماعی، متفکرین اروپایی و امریکایی، برجسته گان این وادی هستند لذا ما ناگزیر از ترجمه آثار آنان هستیم.
ثلاثی معتقد است برای تحلیل مسائل اجتماعی باید چند عاملی و بین رشته ای عمل کرد و می گوید: “سپهر اندیشه اقتضا می کند که گاهی از نظریات چپ استفاده کنیم و گاهی از نظریات راست”.
محسن ثلاثی اگرچه مترجم است اما تالیف کتاب “جهان ایرانی و ایران جهانی” را نیز در کارنامه علمی خود دارد که کتاب منتخب دهمین دوره کتاب برتر دانشگاهی است.
مرتضی رضوان فر، رئیس پژوهشکده مردم شناسی، استاد ثلاثی را از جمله اساتیدی خوانده است که در دوره رکود تاریخ مردم شناسی، چراغ مردم شناسی را با ترجمه هایش در این زمینه روشن نگاه داشته است.
آقای یوسف اباذری، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران می گوید: استاد ثلاثی با ترجمه های درخشانش زبان جامعه شناسی را به ما هدیه کرد و تفکر اجتماعی این مترجم توانا، آینده نگری وی است که سهم بسزایی در رشته های علوم اجتماعی دارد.
به همت پژوهشکده مردم شناسی، از ثلاثی به عنوان مترجمی پر کار در این حوزه، در بیست و دومین دوره کتاب سال در کنار جمعی دیگر در حوزه ترجمه تجلیل به عمل آمده است. ایشان در آن مراسم با تقبیح اینکه ” چرا باید یک کتاب بیش از پنجاه بار در کشور چاپ شود”، گفت: این بیانگر آن است که جامعه علمی کم تر به دنبال کار جدید می رود.
از جمله مهمترین کتاب هایی که ایشان ترجمه کرده اند، عبارتند از: “اسلام و سرمایه داری اثر ماکسیم رودنسون”، “توتالیتاریسم / هانا آرنت”، “خرد و انقلاب/ هربرت مارکوزه”، نظریه های جامعه شناسی در دوران معاصر/ جرج ریترز”، درآمدی بر جامعه شناسی/ سایمون کولمن و هلن واتسون”، ” انسان شناسی فرهنگی/ فرد پلاگ و دانیل بیتس”، ” سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی/ ساموئل هانتیگتون”، “جاده ابریشم/ فرانک و براونستون”، ” پیامدهای مدرنیت/ آنتونی گیدنز”، ” جامعه شناسی دین/ ملکم همیلتون”، ” زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی/ لوئیس کوزر”، ” فراسوی چپ و راست/ آنتونی گیدنز”، ” کالبد شکافی چهار انقلاب/ کرین برینتون”، ” انقلاب فرانسه و رژیمهای پیش از آن/ الکسی دوتوکویل”، ” انسان شناسی: کشف تفاوت های انسانی/ کنراد فیلپ کتاک”، ” غریزه جنسی و سرکوبی آن در جوامع ابتدایی/ برانیسلاو مالینوسکی”.
ثلاثی، از میان آثاری که تاکنون ترجمه و منتشر کرده، به کتاب ” زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی” علاقه بیشتری دارد، چرا که به زعم ایشان این اثر مقام جامعه شناسان را در بستر اجتماعی، اقتصادی و تاریخی مورد بررسی قرار داده و نشان می دهد که نظریات و افکار این افراد در چه شرایطی، پرورش یافته و تحت تاثیر چه عواملی شکل گرفته است. و همچنین به روانی این اثر اشاره می کند و بیان می دارد که این اثر را مثل یک رمان می توان خواند.
استاد ثلاثی به آثار آنتونی گیدنز، نظریه پرداز و جامعه شناس عصر جدید، توجه ویژه ای دارد. گیدنز در کتاب ” فراسوی چپ و راست” اشاره می کند که به دلیل گسترش مدرنیته و در گیری همه فرهنگ ها و ملت ها در ساختن جهان کنونی، هم اکنون مرزبندی های رایج اعم از شمال و جنوب، مرکز و پیرامون و نیز تقابل میان چپ و راست سیاسی از میان رفته است. به نظر گیدنز امروزه همه ی مردمان سیاره در گسترش عدالت و رفاه و همچنین فاجعه های زیست محیطی، ترور،… مسئول اند.
منابع: “درباره ترجمه/ پل ریکور/ مرتضی بحرانی”
“فراسوی چپ و راست/ آنتونی گیدنز”
“نشریات: اعتماد ملی ۱۴/۱۲/۸۶ ، جهان اقتصاد ۱/۹/۸۸ ، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، نوروز ۱۷/ ۱۰/ ۸۰ “
“ویکی پیدیا فارسی”
“عنوان: اقتباس از نام مقاله ای از آنتونی برمن”
حسین باقری، کارشناس علوم اجتماعی می باشد
