تاملاتی بر سیاست ترجمه گروه رخداد
سخن گفتن از گروه ترجمه¬ی رخداد، بی¬آنکه نام و یاد ارغنون۱ به¬میان آید، کاری دشوار و چه¬بسا بی¬حاصل است. این نه¬فقط به-جهت حضور محوری مراد فرهادپور در هر دو، بل بیشتر بدان¬جهت است که دغدغه¬ها و پرسش¬هایی که ادامه¬ی ارغنون را ناممکن می¬ساختند، حول نام «رخداد» دگرباره متجلی شدند. بنابراین سخن گفتن راجع¬به رخداد، بدواً سخن گفتن از دغدغه¬هایی است که ادامه¬ی پروژه¬ی دیرپای ارغنون را ناممکن می¬ساختند. این ناممکن¬بودگی، قسمی به¬خاطر تحولات سیاسی و اجتماعی ناگزیر در میانه¬های دهه¬ی ۱۳۸۰ بود و قسمی نیز به¬جهت شروطی که ارغنون حول آنها محقق شده¬بود. پروژه¬ی ارغنون، بیشتر حاصل مصالحه¬ای بود که بر طبق آن، گردانندگان ارغنون از پرداختن به امور انضمامی و سیاست پرهیز می¬نمودند و به¬منظور شناساندن سویه¬های مختلف فرهنگ و اندیشه¬ی فلسفی غرب، متونی را گزینش و ترجمه می¬کردند. با این حال هرچه ارغنون پیش رفت، امکان تفکیک پروژه¬های فکری با مسائل انضمامی دشوارتر ¬شد؛ چرا که خوش¬بینی¬های اولیه¬¬ی پس از دوم خرداد فروکش می¬کردند و جای خود را به¬نوعی دلنگرانی و هراس نسبت به بازسازی برخی رویه¬ها و سیاست¬های ناخوشایند می¬دادند. در چنین شرایطی، میان دست¬اندرکاران عمده¬ی ارغنون نیز بحثی درگرفت مبنی بر آنکه نسبت ارغنون با شرایط سیاسی و اجتماعی روز چیست؟ آیا سخن گفتن از فرهنگ به¬واسطه¬ی نوعی درک استتیکی و یا به¬میانجی نظریه¬ی انتقادی، در برهه¬ی حاضر راهگشاست؟ این پرسش¬ها از این¬روی کلیدی بودند که نوعی مفارقه میان امر فرهنگی و امر سیاسی جهت ممکن شدن پروژه¬ی ارغنون، در حکم نوعی توافق نانوشته وجود داشت؛ اما این جدایی گرچه در برهه¬ای به گونه¬ی موقت و مصلحتی میسر بود، در اواخر دوره¬ی اصلاحات دیگر به کار نمی¬آمد. درک نومینالیستی از اندیشه¬ و تفکر غربی دیگر به¬کار نمی¬آمد و بنابراین لازم بود حتی پروژه¬ها¬ی فکری و ترجمه¬ای نیز، لحن و موضعی خاص یابند و از منظر و سمت¬و¬سویی مشخص به آنچه در جریان است بنگرند. بنابراین مراد فرهادپور مصر بود که اگر بناست به¬ناگزیر ارغنون را پایانی باشد، این پایان اتفاقا لحنی سیاسی¬تر و منطبق با شرایط روز داشته-باشد، و در مقابل البته برخی اعضای دیگر شورای نویسندگان ارغنون، با این حد از صراحت و رادیکالیزم موافق نبودند. بدین جهت، ارغنون در همان بزنگاهی که زمینه¬ی اجتماعی ممکن¬شدن¬اش، یعنی اصلاحات و توسعه¬ی سیاسی و فرهنگی رو به خاموشی می¬گرایید، با شماره¬ی مرگ به کار خود پایان داد؛ عنوانی اتفاقی اما معنادار برای پایان هم¬نشینی ناخواسته¬ی عناصری که به¬نحوی عارضی، سیاست ارغنون را مشخص می¬ساختند.
انتشار کتابهای رخداد، حاصل همین بزنگاه حیاتی است، که چندین گذر همراه با یکدیگر در حال انجام بودند. گذر از دوره¬ی اصلاحات به دوره¬ی مهرورزی، گذر از ارغنون به رخداد، گذر از هژمونی تمام¬عیار نولیبرالیزم در غرب و گذر از امر فرهنگی ناب به امر سیاسی. البته در این میان سفر فرهادپور پس از ۲۶ سال به انگلستان نیز مزید¬علت شد و او با تعدادی از متفکران مطرح معاصر نومارکسیست و پسامارکسیست نیز آشنا شد و هم¬اینان در پروژه¬های ترجمه¬ای رخداد نقش مهمی ایفا کردند. بنابراین نخستین کتاب رخداد، یعنی «قانون و خشونت»، حاصل نوعی ناممکن¬شدن پروژه¬ی ارغنون در برهه¬ی تازه بود. به¬ویژه آنکه فرهادپور تمایل داشت پروژه¬ی ارغنون با شماره¬ای راجع به الهیات سیاسی پایان یابد؛ اما پرداختن به الهیات سیاسی در ارغنون به¬معنای تخطی از مرزهای خودساخته¬ی آن بود. پرداختن به الهیات سیاسی متضمن ورود به مرحله¬ای تازه بود که در آن نوعی بدبینی نسبت به برخی مفاهیم و سازوکارها ناگزیر می¬نمودند. تجربه¬ی دوران اصلاحات حامل این درس تاریخی بود که نباید با خوش¬بینی و انفعال با مفاهیمی چون دموکراسی، آزادی و رهایی مواجه شد، بل¬که اتفاقا باید به¬سراغ اندیشه¬هایی یافت که بذر شک¬ و تردید نسبت به مقولات خودبسنده¬ی روشنگری می¬پراکنند و در عین¬حال برای پرسش¬های اینجایی و اکنونی ما مناسب¬اند.
