۱- بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت معلول کسی است که در اثر ضایعات ارثی، بیماری، حوادث یا کهولت، قسمتی از امکانات بدنی یا روانی خود را به طور دایم یا موقت از دست داده و از استقلال فردی او در آموختن و یا کارکردن کاسته شده و در رابطه ی بین فرد و محیط نوعی اختلال ایجاد شده است و بر اساس تعریف سازمان ملل نیز معلولیت شامل گروه های ۱)افراد با صندلی چرخدار۲) افراد نابینا و ناشنوا ۳)افراد با توانایی راه رفتن محدود (افراد مسن و کودکان) ۴) افراد با دید کم (کم سو) می شود.
شایسته است همه ی نهادهای مدنی برای حضور اجتماعی روزافزون افراد دارای معلولیت، همکاری های منسجم تر و به سامان تری با نهادهای مرتبط با معلولین ترتیب دهند. «هامون» از آغاز فعالیت خود، نسبت به این مهم توجه کافی و لازم را داشته و همواره همکاری خود را با تشکل های غیردولتی (N.G.O) و تشکل های صنفی معلولین اعلام داشته و می دارد.
«هامون» همواره در رسانه های مکتوب و حوزه عمومی در تلاش بوده تا به گروه های اقلیت های مدنی توجه ویژه یی داشته و از «حقوق مدنی» آنها در صفحات هفتگی خود در نشریات استان، عصرانه های فرهنگی هامون و … صحبت به میان آورده و بر ضرورت پرداختن به معضلات و حقوق اقلیت های مدنی از جمله سالمندان، کودکان، معلولین، مهاجرین و حاشیه نشین ها تاکید کند. «هامون» در حدود شصت شماره از صفحاتی که منتشر نموده گاه مستقیم و گاه غیر مستقیم در مطالب، گزارشات و گفت و گوها و همچنین در پرونده هایی به طور ویژه صحبت از «حقوق معلولین» به میان آورده است.
برای فراهم ساختن زندگی بهتر برای افراد دارای معلولیت، هم در قوانین جاری کشور و هم در قوانین و کنوانسیون های متعدد بین المللی به آنها توجه شده است. اما نقطه پاشنه آشیل آن، مشکلات اجرایی و بسط نیافتگی این قوانین در همه ی حوزه های زندگی آنهاست. مصوبه ی کنوانسیون بین المللی حقوق افراد دارای معلولیت، تدوین و تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در جمهوری اسلامی ایران و … دستورالعمل هایی است که برای زندگی شایسته و بهتر معلولین می تواند چشم اندازی بهتری برای آنها ایجاد کند و بی شک برای دست یازیدن به این مهم، نیازمند همکاری نهادهای مدنی در این راستا با همدیگر می باشد.
برگزاری نشست بنیاد رشد و سازندگی استان بوشهر ویژه ی «معلولین،حقوق و محدودیت ها» فرصتی دست داد، تا هامون با همکاری هفته نامه اتحاد جنوب و بنیاد رشد و سازندگی استان بوشهر، ویژه نامه یی را در باب «حقوق شهروندی معلولیت» منتشر نماید.
۲- فرهنگستان زبان فارسی در کنار کلمات وارداتی مانند کامپیوتر و ترمینال که جایگزین هایی برایش درست کرد باید به داد بسیاری از کلمات قدیمی و مبهم و ناکارآمد مانند “معلول” هم برسند. در فرهنگ عمید معنی معلول اینچنین آمده است: (صفت) [عربی] (ma’lul) 1-علیل… (۲. ) آنچه چیز دیگر سبب آن باشد؛ نتیجه (اسم، صفت) (بیمار )
در زبان انگلیسی برای افرادی که به هر علتی عضوی از اندام جسمانی شان از کار افتاده و یا درصدی دچار آسیب شده است کلمه ی Special (ویژه) را بکار می برند. مانند اسپشیال مَن یا اسپشیال وُمَن…
موضوع این است که کلمه ی معلول که برای افراد آسیب دیده ی جسمی استفاده می شود کاملن در بیان وضع فرد آسیب دیده ی جسمی گنگ و نامفهوم و گاه حتا توهین آمیز است. اینکه اسم صفت علت را برای بخشی از افراد جامعه بکار ببرند خیلی مضحک و ناکارآمد است. بخاطر این اسم صفت ،عموم جامعه و نهاد های اجتماعی و مسئول کاملن روشن و شفاف به کسی که دچار ضایعه ای در اندامی از بدنش شده است نگاه نمی کنند. در واقع در مملکت ما بشکل عجیب و غریبی نگاه به معلول نگاه به ناتوانی جسمی اوست و فرضن کسی که یک پایش را از دست داده را فردی کاملن ناتوان بحساب می آورند؛ در صورتی که پای دیگر و اندام های دیگر او سالم است و او هم تمام حقوق شهروندی از جمله حق تحصیل و اشتغال و ده ها حق دیگر را دارد.
در ضمن در قانون جامع حمایت از معولین مصوبه ی مجلس شورای اسلامی در همه ی شانزده ماده یی آن برای بهبودی شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و رفاهی نیز راهکارهایی ترسیم شده، اما در اجرا کم کاری های بسیاری وجود دارد.
حال پرسش من این است آیا در مملکت ما فردی که پاهایش را از دست داده است به راحتی فردی که پاهایش سالم است می تواند به استخدام یکی از وازرت خانه ها یا نهادهای دولتی درآید؟ بسیاری از مشاغل اداری پشت میز صورت می گیرد و نیازی به پاهای سالم برای انجام وظیفه یا مسوولیت نیست. چرا فردی با ناتوانی جسمی خاصی نباید توانایی های دیگرش بحساب آید؟
برای پرداختن به مشکلات معلولین در ابتدا باید مسئولین فرهنگستان زبان فارسی معادل شایسته تری را جایگزین کلمه ی “معلول” کنند. چند سال پیش شنیدم کارشناسی که در بهزیستی شهر کاشان مشغول خدمت بود خواستار جایگزینی کلمه ی “توانجو” بجای معلول شده بود.اما وقتی در عنوان «قانون جامع حمایت از حقوق معلولان» واژه ی معلولین استفاده شده، و فعالین این حوزه هم خود از این واژه استفاده می کنند، برای جایگزینی واژه راه درازی در پیش است.