احمد خواجه حسنی
این روزها ندای رسا و پر شور و شرش به مثابه بیدار گر توده ها، شاخک های تشنگان آگاهی و جویندگان حقیقت را حسابی حساس کرده، مصطفی مهرآیین؛ استاد جامعه شناسی که دیوار هم نواییِِ انفعال را فروپاشیده، با گفتمانی همه شمول و جامعه پسند و با شهامت، دلیر است در به کارگیری فهم خویش، و بر آن است تا راه درست اندیشیدن در باب مسائل و مباحث سیاسی و اجتماعی را در تیرگی ظلمت و تاریکی به ما بیاموزد.
روشن فکر راستینی که ایستاده مردن را از زانو زده زیستن بهتر دانسته، به تازگی از توهین ، تهدید و ایجاد ترس در محل زندگی اش گفته ، هم چنان که پیش تر نیز از حادث شدن این قبیل اتفاقات خبر داده بود ، گناه نابخشودنی استاد مهرآیین افزون بر این که جامعه شناس است و جامعه شناسی دانشی ذاتاً انتقادی است امّا به اعتبار سخن فوکو با زیست جهان روشن فکری تلفیق و تکمیل می شود، مشخصاً آن جا که فوکو مرقوم داشته، روشن فکر پیرامون همه چیز گناه کار است هم آن جا که حرف خود را می زند و هم آن جا که سکوت می کند ، هم آن جا که هیچ کاری انجام نمی دهد و هم آن جا که خود را درگیر همه چیز می کند، خلاصه این که روشن فکر مادّه ی خامی است برای داوری ، رأی صادر کردن محکوم و محروم کردن…
از دیدگاه فوکو ، روشن فکرِِ روشن ضمیری چون مهرآیین، حقیقت را به کسانی می گوید که هنوز آن را نمی بینند و به نام کسانی می گوید که قادر نیستند آن را به زبان آورند.
مهرآیین از رخدادی تازه سخن می گوید و در تلاش است تا انسان بودگی و عظمت بشری را به ما گوش زد کرده و به نوعی معنای فراموش شده زندگی را تذکار دهد ، اکت ها و کنش های فرهیخته ای که به زبان ادوارد سعید در امور مربوط به منافع و مصالح عمومی جامعه دخالت می کند و از خود واکنش نشان می دهد، حساسیت برانگیز است و طبعاً نظام قدرت چنین دخالت و واکنشی را صد در صد تایید نخواهد کرد به همین دلیل است که حتی در دموکراتیک کشورهای جهان آثار این گونه روشن فکران به دیوار سانسور و ممیزی برمی خورد ، سعید بر این باور مؤمن است که اصحاب قدرت سعی دارند از ابراز وجود و خود نمایی روشن فکران در میدان سیاست و تاثیرگذاری اجتماعی آنان بر افکار عمومی پیشاپیش جلوگیری کنند ولی دست کم تاریخ چند صد ساله اخیر ثابت کرده است که این گونه اعمال نتیجه عکس بر جای خواهد نهاد و دست بر قضا اقبال افکار عمومی به این آثار و آفرینندگان آن ها افزایش می یابد.
مفروض بر این که روشن فکر باید فعالانه نارسایی های وضع موجود را به نقد بکشد در اصلاح آن بکوشد و برای سازندگی فردا به مسائل و مشکلات امروز بپردازد، مهرآیین از متفاوت بودن، جور دیگری فکر کردن و ضرورت پرسش گری سخن می راند، در این باب، مهرآیین پدیده ای است که به سبک هایدگر، ما را به زاویه های ملموس تر زندگی روزمره نزدیک تر می کند و برای وقوف به کنه ی آسیب ها، نابسامانی ها و چالش های پیش رو، بر خلاف برخی اساتید که قبای عافیت گزینی به تن کرده و منفعل عمل می کنند خطرپذیر و با استقلال فکری ابراز وجود می کند کما اینکه بایستی اقرار داشت استقلال فکری ایشان را هم به نحوی از انحاء به شدت مجروح کرده اند…
به زبان ادوارد سعید، مهرآیین نماینده ی آگاهی جامعه ، و فردی است که علّت وجودی اش نقش آفرینی به عنوان نماینده ی همه آن مردم و مباحثی است که در فرآیند جریان عادی، یا فراموش شده و یا به زیر قالی چه رانده شده اند، فردی با یک قوه ی ذهنی وقف شده، برای فهماندن، مجسّم کردن، و تبیین یک پیام ، یک نظریه، یک رویه، فلسفه یا اندیشه هم برای همه گان و هم به همه گان.
مهرآیین چشم بینا ، گوش شنوا و زبان گویای جامعه است، با مهرآیین که سرشت اش مهرورزی و آیین اش حق طلبی است ، بی مهری نکنید و به شعار وفاق ملّی پای بند باشید و بدانید که ؛
حال ما یک چند دیگر گر بدین سان بگذرد
بدتر از ماضی شود ایام استقبال ما…
