سبحان حسن پور:
گزارشی از اولین “عصرانه فرهنگی هامون”
سه شنبه مورخ ۱۸تیرماه ۱۳۹۲ نیز ، شاهد برگزاری نخستین نشست عصرانه فرهنگی هامون با موضوع نقد و بررسی ایده ” لیبرالیسم و محافظه کاری ” بودیم . در این جمع ابتدا آقای اسماعیل حسام مقدم و غلامرضا شبانکاره ، مقدمه ای ارائه نمودند و این نشست ها را در ادامه تحقق اهداف NGO هامون ، افزایش آگاهی عمومی و آگاهی به حقوق شهروندی و در نتیجه بروز این آگاهی در عملکرد اجتماعی عنوان کردند . پس از آن آقای حسین پاپری مطالبی را در مورد لیبرالیسم ارائه دادندواشاره کردند که لیبرالیسم نخستین بار در انگلستان به مفهوم اقتصادی آن بکار رفت و هنگامی بود که مقررات اقتصادی جدید به منظور محدود کردن اقتصاد آزاد و برقراری کنترل بر تجارت مطرح شد . در ان زمان (نیمه اول قرن ۱۹) بویژه انبوه کارگران بر علیه مقررات جدید قیام کردند و … . این موضوع توسط حاضران به بحث و نقد گذاشته شد و اشاره شد که این تعریف از لیبرالیسم با نام لیبرالیسم جدید یا لیبرالیسم اقتصادی شناخته می شود و برای شناخت بیشتر لیبرالیسم باید به عقب برگشت و زمینه ها و ریشه های شکل گیری آن را در قرن شانزدهم دید . در ادامه آقای پاپری اصول لیبرالیسم را به طور کلی بیان کردند که از آن جمله به آزادی فردی ، محدود کردن قدرت دولت، ارزش برابر همه انسان ها ، استقلال اراده فردمی توان اشاره کرد ؛ و گفته شد که این اصول لیبرالیسم اولین بار در قرن شانزدهم مطرح شدند . یعنی هنگامی که لیبرالیسم بدوی با دو بازوی رنسانس و جنبش دین پیرایی یا اصلاح دین رشد کرد و تا قرن هفدهم بیشتر جنبه کسب آزادی های سیاسی داشت (لیبراسیم سیاسی یا فرهنگی) . همچنین در میان بحث و گفتگو به نظریه های جان لاک ، فیلسوف انگلیسی در قرن هفدهم ، و تاثیر او بر پایه نظری لیبرالیسم جدید اشاره شد .
در ادامه این سوال از سوی حاضران مطرح شد که چرا لیبرالیسم جدید یا لیبرالیسم بدوی (که البته کاربرد واژه ی لیبرالیسم برای آن چندان مناسب نیست)تفاوت کرده است ؟ در جواب دو نگاه مطرح شد :
۱- آنچه که از ان به عنوان تفاوت یاد می شود در واقع یک تفاوت نیست ، بلکه رشد طبیعی یک اندیشه و به بلوغ رسیدن ان است .
۲- برخورد و تاثیرپذیری لیبرالیسم با دیگر اندیشه ها و بطور خاص تر با اندیشه مارکس . در توضیح این مورد گفته شد که اندیشه ی مارکس نقاط ضعف لیبرالیسم را مورد توجه قرار داده بود و برای آنها پاسخ هایی داشت و به همین خاطر هم توانست در انگلیس مهد لیبرالیسم مطرح شود . از جمله مواردی که در اندیشه مارکس مورد توجه قرار داشت حقوق کارگران بود و از طرفی در انگلیس با وجود رخ دادن انقلاب صنعتی توده ی انبوده کارگران محروم و تهی دست در کارخانه های جدید بودند . در نهایت با تشکیل انجمن ها و اتحادیه های کارگری وضع مقررات بهداشت و بیمه های اجتماعی این ضعف لیبرالیسم کمرنگ تر شد .
بحث تا اینجا ادامه پیدا کرد که آیا لیبرالیسم در ایران قابل اجراست ؟ در پاسخ به این سوال نیز به دوره های مختلفی در ایران اشاره شد که حرکت به سمت این اندیشه با شکست مواجه شده بود . پیرامون این موضوع یکی از حاضران این سوال را مطرح کرد که مشکل از مردم یا حکومت است ؟ جواب ها در دو دسته جای گرفتند :
دسته اول ، رشد یا اجرای لیبرالیسم در ایران را بخاطراندیشه مذهبی و انچه که از ان به عرف یاد می کنیم شکست خورده می دانستند .
دسته دوم ، سوال را بازتعریف کردند و گفتند که در این مورد نمی توان مشکلی را تعریف کرد و در واقع لیبرالیسم اندیشه ای ست که می تواند بین مردم و در کنار اندیشه مذهبی رشد کند و باشد و از جمله تاثیر گذارترین عوامل در این زمینه رسانه ها و جامعه مدنی هستند .
گفتگو در باره لیبرالیسم در ایران با چون و چراهای زیادی همراه بود و با توجه به اینکه بحث وارد دریچه ی دیگری شده بود، ناتمام ماند و قرار شد که ادامه همین بحث با عنوان ” محافظه کاری، لیبرالیسم و جامعه ی ایران ” سه شنبه مورخ ۵ شهریورماه ۱۳۹۲ دنبال شود . همچنین سه شنبه همین هفته ۲۵تیرماه نیز دومین جلسه عصرانه فرهنگی هامون ساعت ۱۷ با پخش کامل فیلم ” پذیرایی ساده ” به کارگردانی مانی حقیقی و نقد و بررسی آن، برگزار خواهد شد .