تاملی بر آلبوم «پیاده»، تازه‌ترین اثر سلام ریاضی؛
قدمی با/تا صدا و سفری برای پایان نزاع انسان با خود و طبیعت
الهام بهروزی
نویسنده و روزنامه نگار جنوب ایران
«پیاده» عنوان سومین آلبوم موسیقی سلام ریاضی؛ موسیقی‌درمانگر، صدادرمانگر، آهنگساز و شاعر بوشهری است که در آن سکوت، خلأ، صدا و ساز با هم ترکیب شده‌اند. این آلبوم شاید به مذاق هر شنیداری خوش ننشیند اما برای شنیداری که در پی خویشتن گمشده است، بسیار شنیدنی و جان‌فزاست؛ شنیداری که موسیقی را ابزاری صرفا برای تخلیه انرژی نمی‌داند؛ بلکه موسیقی را جزء جدایی‌ناپذیر هستی خود می‌داند و به همراهی می‌طلبد تا حتی سکوت را موسیقی بپندارد. از آن‌جایی که چنین شنیداری در خلسه‌ها و تعلیق‌های غم‌آلود لحظه‌‌ها، صدای ساز تنهایی را شنیده و با آن دم‌ساز شده، این آلبوم را تلاشی برای جست‌وجوی انسان معنازده در عصر جنایت‌ها و رنگ‌باختن انسانیت می‌داند.
«پیاده» شاید در نگاه اول نامی ساده به‌نظر بیاید ولی وقتی پا به جهان آن می‌گذارید و با قطعاتش که هر کدام عناوینی خاص و تامل‌برانگیز دارند، مواجه می‌شوید، درمی‌یابید که معانی سترگی را در خود جای داده است. به عقیده نگارنده «پیاده» در این آلبوم مفهوم متفاوتی دارد و آن هم این است که برای دقایقی از دنیا پیاده شوید و همه فکرها، دردها و حس‌ها را رها کنید و به شهود برسید. شهودی که بدون تقلا و در خلأ شما را به سکوتی معلق بین بودن و نبودن، بین هستی و نیستی، بین شادی و غم، بین بغض و لبخند، بین اعتراض و آرامش می‌چرخاند.
از این رو، می‌توان با صراحت گفت که سومین آلبوم سلام ریاضی، یک اثر موسیقایی صرف نیست، بلکه نوعی درمان برای روح و روان‌‌هایی است که از کرده‌های سلاله بشری در زمین به تنگ آمده و در پی یافتن خود به گوشه‌ای پناه برده‌اند.
نخستین گام در این اثر موسیقایی «عیان و ژرف» نام دارد. نامی که به شنیدار می‌خواهد این نکته را یادآوری کند: شما با یک اثر معمولی و الکی‌خوش مواجه نیستید! اگر می‌خواهید ۱۳ قطعه این اثر را بشنوید، باید ژرف‌اندیشانه بدان گام نهید؛ آن هم با حضوری عیان و هوشیار!
دومین گام «کشف، محک، تلقی» است که مکملی برای قطعه اول است. با ضربه‌هایی که بر تن ساز می‌نشیند و صدای فلوتی که در ادامه بدان اضافه می‌شود، زمزمه واژه‌های «سفید و سیاه» و بعد هم سکوتی ممتد تا پایان قطعه که شنیدار را به غور در خود فرامی‌خواند تا تصویری از وجود کنونی‌اش در ذهنش مجسم شود.
سومین گام «من هستم، هستم منْ من» نام دارد. این قطعه شروعی نامانوس و ناآشنا برای شنیدار پدید آورده که همین ناآشنایی، پرده از ابهام و بیگانگی انسان امروز با بسیاری از حس‌ها و فکرهای گمشده در درونش برمی‌دارد. به نظر نگارنده در این قطعه، آهنگساز درصدد برآمده است تا ناشناختگی آشفتگی‌های درونی شنیدار را با صداهای ناملموس و ناموزنی که کنار هم چیده، به او گوشزد کند.
در گام چهارم که «بدن- کار» نام دارد شنیدار صدای دلنشین سازی زهی را می‌شنود. این قسمت بخشی از آلبوم «از بوشهر» سلام ریاضی را که با تاسی از موسیقی محلی و فولکوریک بوشهر است، در ذهن تداعی می‌کند. این قطعه می‌خواهد خستگی را از بدن بزداید و او را برای شروع دوباره و کاری هیجان‌انگیز فرابخواند. به عبارتی این قطعه تلاشی است برای زدودن خلسه‌ای که در قطعه سوم بر جان نشسته و اکنون به هوشیاری و حرکت می‌رسد.
«در پیوستگی» با ایجاد صداهای موزون و ناموزون و گاه گوشخراش، پنجمین گام این اثر موسیقایی است که شنیدار خود را بین زندگی و مردگی، بین زیبایی و زشتی، بین پاکی و پلیدی، بین خوبی و بدی می‌برد و می‌آورد. در این قطعه سلام ریاضی با به‌کارگیری دانش موسیقی‌درمانی، بخشی از ظرافت‌های موسیقی را در تسکین ناخودآگاه انسان خسته امروزی بازیادآوری می‌کند که دست‌کم پرتره‌ای از موسیقی‌درمانی را از نگاه گذرانده باشد.
«بیان» گام ششم آلبوم است که خوش‌ساخت، آرامش‌بخش و عاطفی است. آهنگساز در این قطعه کوشیده تا آرامش از دست‌رفته انسان را به او یادآوری و دوباره او را به سمت سکوت و آرامش دعوت کند.
گام هفتم که «هنرمند و کاوش» نام دارد، هوشمندانه شنیدار را به کاوشی هنرمندانه برای یافتن آنچه بدان آرام می‌گیرد، سوق می‌دهد؛ «موسیقی محض»، «صدای چکیدن آب»، «تمرکز»، «خلوت با خود»، «اندیشیدن» و «دوست‌داشتن». در گام هشتم «عتیقه آتی» با تلفظ واژه‌های مبهم، صوت‌ها، نواها و صداهای معمولی مواجه می‌شویم. این قطعه مبهم‌ترین قطعه این آلبوم است و شاید ابهام آن متذکر ناشناختگی آینده است.
از گام نهم که «شفا و رشد» نام دارد، این‌گونه برمی‌آید که ریاضی مسیر رشد و شفای درون را عبور از دل طبیعت می‌داند و با چینش صداهایی که از دامن طبیعت برخاسته، قطعه‌ای منحصربه‌فرد آفریده است. صداهایی که طبیعت را با جزئیاتش در ذهن شنیدار باززنده می‌کند و این‌که برای رسیدن به خودآگاهی باید طبیعت را دریافت؛ چراکه در هر شرایطی زنده و هستی‌بخشاست.
«همهچی برای من» گام نهم است که با صداهای کوبه‌ای آغاز می‌شود تا انسان را به این معنا سوق دهد که در زندگی همه چیز مهیاست برای رشد و بالندگی به شرطی که همه چیز را فقط برای خود نخواهد! این قطعه کوتاه می‌خواهد بگوید «همهچی برای من» شاید مهم‌ترین دلیل تنهایی انسان امروزی باشد.
گام دهم «تحفه» در کنار زمزمه‌های مبهم پرندگان، دکلمه‌ای با صدای بسیار آرام به همراه نوای گاه و بی‌گاه یک زنگوله، شنیدار را با یک حیرانی و توقف مواجه می‌کند. این قطعه شاید بیانگر این است که انسان در طبیعت عاشق می‌شود، در طبیعت هوشیار می‌شود و در طبیعت خویش را می‌یابد.
گام دوازدهم با نام «تَفَتُّر» به معنای آرمیدن پس‌از جوشش، شنیدار صدایی کشیده و ممتد را می‌شنود که به عقیده نگارنده این قطعه رستاخیز صداهای اضطراب‌آلودی است که می‌خواهد انسان را از خروش برزخ تردید و حیرانی که بدان دچار شده، برهاند و به سمت آگاهی بیشتر و رویارویی با خود هدایت کند.
گام آخر «تِنگِسه» نام دارد که پایان این سفر خلسه‌آور، نزاع با خود و هستی را با صداهای درهم چندین ساز و کوبش اشیاء متذکر می‌شود. گامی که معنا را در سکوت و صداهای ناموزون و طبیعت بکر گهگاهی باید جویا شویم.
پیاده قطعا یک اثر پیچیده و شگرف است که گوش‌سپاری به آن می‌تواند ماوایی برای ذهن خسته و روان‌نژند انسان عاصی امروز باشد. به عبارت بهتر، آلبوم پیاده سفر از خود به خود، سفر از آگاهی به شهود، سفر از تن به جان است. سلام ریاضی در معرفی این آلبوم نوشته است: «آلبوم پیاده مجموعه‌ای از قطعات موسیقی است که تنها با صداهای آکوستیک گرد هم آمده‌اند. پیاده سفری است میان اصوات ناب و طبیعی طنین چوب، ارتعاش فلز، نفس باد و لمس پوست.
در این آلبوم، صداها همان‌گونه که هستند شنیده می‌شوند؛ بی‌واسطه، خام و زنده. هر نُت، هر طنین و هر لحظه، تصویری از زندگی در حال حرکت است؛ مانند قدم‌زدن در مسیری ناشناخته که هر صدا در آن نشانه‌ای برای ادامه راه است. هر قطعه این مجموعه مانند گامی آرام یا پرهیجان و همواره در مسیری تازه است که ما را از پیچ‌وخم‌های خیال و احساس عبور می‌دهد و روایتی از حرکت، سکوت و ارتباط مستقیم با طبیعت صدا می‌شود. هر پژواک و هر ضرب قطعات، بازتاب آنی شده که موسیقی به‌جای ساخته‌شدن در پی شهود است.
این آلبوم شما را به تأمل در طبیعت موسیقی دعوت می‌کند، جایی که هر صدا همان‌گونه که هست، زیباست. اگر دوست دارید یک پیاده‌روی ذهنی و شنیداری داشته باشید، با پیاده قدم بزنید/ بردارید، گوش بدهید/ بسپارید و همگام شوید.»
در ادامه معرفی سلام ریاضی یادآوری می‌شود که او دانش‌آموخته دانشکده علوم درمانی دانشگاه هایدل‌برگ، آکادمی صدا وُرمز، دانشکده موسیقی دانشگاه هنر تهران و دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه آزاد تهران است. او معرف «مدلِ تداوم یادآوری»؛ یک مدلِ پیشگیریِ موسیقی‌درمانی برای تحلیل حافظه است. افزون بر این، وی «آچارصدادرمانی» را در ایران معرفی کرد و مُبدع ساز «چَنگِ‌تَن» شد. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به ترجمه اشاره کرد که در این راستا مجموعه‌شعر فلسفی «کمابیش خالی‌تر» سروده آندره‌آس آ. گئورگالیدس (شاعر یونانی) را به همت انتشارات پاتیزه، در تابستان ۱۴۰۰ روانه بازار شعر کرده است. سلام ریاضی سه آلبوم موسیقی به نام‌های«از بوشهر»، «بین صفر» و «پیاده» دارد. او همچنین فعالیت در زمینه شعر را از سال ۱۳۷۶ با چاپ در مطبوعات سراسری و محلی ایران آغاز کرد که ترجمه بخشی از آن شعرها، به زبان آلمانی، آماده چاپ است. سلام ریاضی دبیری هیأت تحریریه ماهنامه گزارش موسیقی و نگارش مطالب تخصصی را نیز در کارنامه خود دارد.
این هنرمند بوشهری در حال حاضر ساکن آلمان است و به‌طور رسمی در بخش طب تسکینی و بخش مراقبت‌های ویژه به موسیقی‌درمانی اشتغال دارد.