آینده حیوانات، اخلاقی زیستن، گیاه خواری
تاملاتی درباب کتاب آزادی حیوانات اثر پیتر سینگر
اسماعیل حسام مقدم
کتاب آزادی حیوانات / نوشته پیتر سینگر / ترجمه بهنام خداپناه / انتشارات ققنوس – ۱۳۹۶
این کتاب یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب‌های فلسفی در زمینه‌ی حقوق حیوانات است که در سال ۱۹۷۵ منتشر شد. کتابی که انقلاب به پا کرد. این اثرِ برجسته به قلم پیتر سینگر، از زمان انتشارِ اولیه اش در سال ۱۹۷۵، با الهام بخشیِ جنبشی جهانی با هدفِ دگرگون ساختنِ نحوه رفتار با حیوانات، میلیون‌ها زن و مردِ دل‌‌نگران را در سراسر نقاطِ جهان نسبت به سوءاستفاده‌های تکان‌دهنده از حیوانات بیدار کرده است.پیتر سینگر در این کتاب با استفاده از نظریه‌ی فایده‌گرایی، مبارزه با گونه‌پرستی و تبعیض علیه حیوانات را مطرح می‌کند. او معتقد است که حیوانات هم مانند انسان‌ها دارای حق توجه برابر به منافع خود هستند و باید از آن‌ها به عنوان اهداف خود و نه ابزارهایی برای اهداف دیگران استفاده شود. او همچنین به نقد برخی از رفتارهای رایج انسان‌ها با حیوانات مانند خوردن گوشت، آزمایشات آزمایشگاهی، دامداری صنعتی، شکار و سرگرمی می‌پردازد و راه‌حل‌هایی برای بهبود شرایط حیوانات ارائه می‌دهد. این کتاب باعث شد که جنبش حقوق حیوانات در سراسر جهان رشد کند و بسیاری از فعالان و فیلسوفان از آن الهام بگیرند.
فصول این کتاب به شرح زیر می باشد:
– فصل اول: همه حیوانات برابرند
– در این فصل، سینگر اصلی‌ترین استدلال خود را برای حمایت از حقوق حیوانات ارائه می‌دهد. او می‌گوید که همه موجودات زنده که قادر به احساس درد و لذت هستند، دارای حق توجه برابر به منافع خود هستند. او این اصل را با استناد به نظریه‌ی فایده‌گرایی و اصل برابری انسان‌ها توجیه می‌کند. او همچنین به نقد برخی از استدلال‌هایی می‌پردازد که برای تفاوت قائل شدن بین انسان‌ها و حیوانات مطرح می‌شوند، مانند تفاوت در هوش، زبان، اخلاق و مسئولیت.
– فصل دوم: ابزارهای پژوهش
– در این فصل، سینگر به نقد آزمایشات آزمایشگاهی بر روی حیوانات می‌پردازد. او می‌گوید که این آزمایشات به شدت ظالمانه و غیراخلاقی هستند و بیشتر آن‌ها بی‌فایده یا حتی مضر هستند. او با استفاده از مثال‌هایی از آزمایشاتی که بر روی میمون‌ها، سگ‌ها، گربه‌ها، موش‌ها و دیگر حیوانات انجام شده‌است، نشان می‌دهد که چه میزان رنج و آسیبی به این حیوانات وارد می‌شود. او همچنین به بررسی برخی از دلایلی می‌پردازد که برای توجیه این آزمایشات ارائه می‌شوند، مانند پیشرفت علمی، بهبود سلامت انسان‌ها و ارزش بالاتر انسان‌ها.
– فصل سوم: درون دامداری صنعتی
– در این فصل، سینگر به نقد دامداری صنعتی و گوشت‌خواری می‌پردازد. او می‌گوید که دامداری صنعتی یکی از بدترین شکل‌های سوءاستفاده از حیوانات است که باعث رنج و مرگ میلیون‌ها حیوان می‌شود. او با استفاده از شواهدی از وضعیت حیوانات در مزارع، کشتارگاه‌ها و حمل و نقل‌ها، نشان می‌دهد که چه میزان بی‌رحمی و بی‌احترامی به حیوانات وجود دارد. او همچنین به بررسی برخی از دلایلی می‌پردازد که برای توجیه گوشت‌خواری ارائه می‌شوند، مانند ضرورت تغذیه‌ای، عادت فرهنگی، حق انتخاب و طبیعت.
– فصل چهارم: گیاهخواری
– در این فصل، سینگر دلایلی را برای گیاهخواری شدن ارائه می‌دهد. او می‌گوید که گیاهخواری یک راه حل ساده و موثر برای کاهش رنج حیوانات و بهبود محیط زیست است. او با استفاده از شواهدی از مزایای گیاهخواری برای سلامتی، اقتصاد، انرژی و غذای جهانی، نشان می‌دهد که گیاهخواری یک انتخاب عاقلانه و مسئولانه است. او همچنین به برخی از چالش‌ها و اشتباهاتی که در مورد گیاهخواری وجود دارند، پاسخ می‌دهد، مانند کمبود پروتئین، اهمیت گوشت در رشد کودکان، مسئله حیوانات خودرو و احترام به حقوق انسان.
– فصل پنجم: سلطه انسان
– در این فصل، سینگر به بررسی ریشه‌های تاریخی و فرهنگی سلطه انسان بر حیوانات می‌پردازد. او می‌گوید که این سلطه بر اساس گونه‌پرستی است، یعنی تبعیض علیه حیوانات بر اساس تعلق به گونه‌ی انسان. او با استفاده از مثال‌هایی از تاریخ، ادیان، ادبیات و فلسفه، نشان می‌دهد که چگونه انسان‌ها خود را برتر از حیوانات دانسته‌اند و چه اثراتی بر روی رفتارشان داشته‌است. او همچنین به برخی از راه‌هایی اشاره می‌کند که می‌توان با گونه‌پرستی مبارزه کرد، مانند تغییر نگرش، افزایش اطلاعات، توسعه همدلی و ایجاد تغییرات قانونی.
– فصل ششم: گونه‌پرستی در جهان معاصر
– در این فصل، سینگر به بررسی برخی از مسائل و موضوعات مربوط به حقوق حیوانات در جهان معاصر می‌پردازد. او می‌گوید که با وجود رشد جنبش حقوق حیوانات در سال‌های اخیر، هنوز هم بسیاری از چالش‌ها و مقاومت‌ها وجود دارند. او با استفاده ا
– از فصل هفتم تا فصل نهم: راه‌حل‌های عملی
– در این بخش، سینگر به بررسی برخی از راه‌حل‌های عملی برای بهبود شرایط حیوانات می‌پردازد. او می‌گوید که برای ایجاد تغییرات مثبت، لازم است که همه افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها مسئولیت خود را بپذیرند و اقداماتی را انجام دهند. او با استفاده از مثال‌هایی از فعالیت‌های جنبش حقوق حیوانات، نشان می‌دهد که چه میزان این فعالیت‌ها موثر و مؤثر بوده‌اند. او همچنین به برخی از چالش‌ها و مشکلاتی که در این راه وجود دارند، اشاره می‌کند، مانند مقاومت صنایع حیوانی، تضاد منافع، نبود قوانین کافی و نقص اطلاعات.
– فصل دهم: حیوانات و آینده
– در این فصل، سینگر به بررسی آینده‌ی حیوانات و جنبش حقوق حیوانات می‌پردازد. او می‌گوید که با توجه به روند رشد جمعیت انسان‌ها و تقاضای گوشت، احتمال افزایش رنج حیوانات در آینده وجود دارد. او همچنین به برخی از فرصت‌ها و تهدیدهایی که در آینده ممکن است پیش بیایند، اشاره می‌کند، مانند تکنولوژی، بیماری‌ها، تغییرات آب و هوایی و توسعه‌ی اخلاق. او در نهایت امیدوار است که با افزایش آگاهی و همدلی، بتوانیم به یک جهانی برسیم که در آن حیوانات از حقوق و احترام خود برخوردار باشند.
برخی از راه‌حل‌هایی که پیتر سینگر برای بهبود شرایط حیوانات پیشنهاد می‌دهد عبارتند از:
– گیاهخواری شدن: سینگر معتقد است که گیاهخواری یک راه حل ساده و موثر برای کاهش رنج حیوانات و بهبود محیط زیست است. او می‌گوید که با ترک گوشت‌خواری، ما می‌توانیم از کشتار و آزار میلیون‌ها حیوان در دامداری صنعتی جلوگیری کنیم و همچنین به کاهش آلودگی، گرمایش زمین و فقر جهانی کمک کنیم.
– تغییر نگرش و افزایش اطلاعات: سینگر می‌گوید که برای ایجاد تغییرات مثبت، لازم است که انسان‌ها نگرش خود را نسبت به حیوانات تغییر دهند و از گونه‌پرستی و بی‌احترامی به حیوانات دست بردارند. او همچنین می‌گوید که برای این منظور، لازم است که انسان‌ها اطلاعات خود را درباره‌ی وضعیت واقعی حیوانات در مزارع، کشتارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و سایر صنایع افزایش دهند و از منابع معتبر و بی‌طرفانه استفاده کنند.
– ایجاد تغییرات قانونی و سیاسی: سینگر می‌گوید که برای حمایت از حقوق حیوانات، لازم است که قوانین و مقرراتی وضع شود که حیوانات را از سوءاستفاده و آزار محافظت کند و منافع آن‌ها را به عنوان اهداف خود به رسمیت بشناسد. او همچنین می‌گوید که برای این منظور، لازم است که فعالان و سازمان‌های حقوق حیوانات با دولت‌ها و سیاستمداران همکاری کنند و تأثیرگذاری برای اصلاح قوانین و سیاست‌های مربوط به حیوانات داشته باشند.
کتاب حق حیوانات اثر پیتر سینگر یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب‌های فلسفی در زمینه‌ی حقوق حیوانات است که در سال ۱۹۷۵ منتشر شد. این کتاب می‌تواند برای کسانی که علاقه‌مند به موضوعات زیر هستند مفید باشد:
– فلسفه اخلاق و نظریه‌ی فایده‌گرایی
– مبارزه با گونه‌پرستی و تبعیض علیه حیوانات
– نقد برخی از رفتارهای رایج انسان‌ها با حیوانات مانند خوردن گوشت، آزمایشات آزمایشگاهی، دامداری صنعتی، شکار و سرگرمی
– راه‌حل‌هایی برای بهبود شرایط حیوانات از جمله گیاهخواری، تغییر نگرش، افزایش اطلاعات، ایجاد تغییرات قانونی و سیاسی
– ریشه‌های تاریخی و فرهنگی سلطه انسان بر حیوانات و راه‌های مقابله با آن
– آینده‌ی حیوانات و جنبش حقوق حیوانات در برابر فرصت‌ها و تهدیدهایی مانند تکنولوژی، بیماری‌ها، تغییرات آب و هوایی و توسعه‌ی اخلاق
سینگر زاده‌ی استرالیا و از اساتید دانشگاه پرینستون آمریکاست. وی بی‌تردید یکی از مشهورترین فلیسوفان در جهان امروز است. قدرت استدلال‌های او حتی بر منتقدین دیدگاه‌هایش نیز پوشیده نیست. عمده‌ی توجه و علاقه‌ی سینگر، معطوف به حوزه‌ی اخلاق است. او در آثار خود، سعی در دفاع از مواضع اخلاقی دارد؛ اما این کار را نه با توسل به احساساتی‌گری‌های عوامانه، بلکه با استفاده از استدلال‌های دقیق فلسفی انجام می‌دهد. گفتنی است که سینگر به لحاظ فلسفی تأثیر فراوانی از فیلسوفان مکتب فایده‌گرایی گرفته است. از آثار مشهور او، می‌توان بدین عناوین اشاره کرد: آزادی حیوانات، اخلاق در دنیای واقعی، دیگردوستی موثر، چپ داروینی.
پیتر سینگر در بخشی از این کتاب می نویسد: محور اصلی این کتاب این مدعاست که تبعیض علیه موجودات، صرفاً به دلیل گونه‌ای که به آن تعلق دارند، شکلی از پیش‌داوری است که به همان نحوی غیراخلاقی و غیرقابل دفاع است، که تبعیض بر مبنای نژاد. خرسند نبودم از اینکه این ادعا را چون ادعایی عریان یا به مثابه‌ی دیدگاه شخصی‌ام مطرح کنم، که دیگران ممکن است آن را بپذیرند یا با آن مخالفت کنند. به نفع آن استدلال کرده‌ام و در این راه به عقل متوسل شده‌ام، نه عاطفه یا احساس. این مسیر را نه به این خاطر برگزیده‌ام که از اهمیت عواطف انسانی و احساساتِ احترام به موجودات دیگر ناآگاهم، بلکه به این خاطر که عقل در توسل خود جهان‌شمول‌تر و متقاعدکننده‌تر است. فکر نمی‌کنم که توسل به همدلی و خوش‌قلبی به تنهایی، اکثر کسانی را که درگیر اشتباه گونه‌پرستی هستند، قانع کند.