رضا شبانکاره
گزارش تحلیلی – انتقادی «هامون» درباب جایگاه اجتماعی سالمندان در استان بوشهر
از کهنسالان و بازنشستگان در کنار کودکان، به عنوان آسیب پذیرترین اقشار جامعه یاد می شود و در دهه های اخیر توجه یی ویژه به خصوص در کشورهای پیشرفته به آنها شده است. طبق دستورالعمل سازمان بهزیستی سالمند به فردی اطلاق می شود که بیش از ۶۰ سال سن داشته و به علت عوارض افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک نیاز به مراقبت و توانبخشی دارد. از نظر سنی سه گروه سالمند جوان (۷۰-۶۰)، میانسال (۸۰-۷۱) و پیر (۸۱سال به بالا) وجود دارد. همچنین از نظر میزان وابستگی به سه گروه سالمند مستقل، نیمه مستقل و وابسته تقسیم می شوند.ا ین کارشناس حوزه ی توانبخشی بهزیستی تنگستان در پاسخ به این پرسش هامون که این نهاد به عنوان نماینده دولت در امور ساماندهی وضعیت سالمندان در شهرستان چه خدماتی به این قشر ارایه می دهد، می گوید: « در دفتر سالمندان دو طرح اجرا می شود:۱) طرح توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی:نسرین غلامزاده، توجه به مبلمان شهری ویژه ی سالمندان و معلولین را از نیازهای ضروری جامعه ی شهری تنگستان می داند و متذکر می شود: توجه وبژه ای در این موارد لازم است: «دسترسی به خدمات بهداشتی و اجتماعی- توانمندسازی وایجادفرصتهای برابردرکسب درآمد- توجه به ایاب وذهاب و مناسب سازی اماکن عمومی – توجه به به زندگی فرهنگی واجتماعی ( ورزش ،اوقات فراغت،تفریحات و…) و توجه به آموزش، مسکن و اطلاعات برای ارتقا سطح کیفی و کمی زندگی در دوران سالمندی.غلامزاده بر این باورست لزوم عام نگری در مفهوم مناسب سازی مبلمان شهری باید مورد توجه جدی مردم، مراکز درمانی و رفاهی و تجاری و مدیران شهری و استانی قرار گیرد.
۱) سالمندی که عصازنان وبه زحمت از پله های مسجد بالا می رود.
۲) معلول ویلچری بدون همراه، مدت زیادی در حاشیه خیابان منتظر توجه وسیله نقلیه برای انجام یک سفر کوتاه شهری می باشد.
۳) فردی که با نفس های تند و برافروخته از پله های پرشیب ساختمان عمومی بالا می رود .
۴) خط کشی عابرپیاده به جوی آب منتهی می شود .
۵) مطب پزشک متخصصی در طبقه فوقانی ساختمان ۳ طبقه، بدون آسانسور و تصور دسترسی از طریق چندین پله !!ابراهیم افشار ، از فرهنگیان بازنشسته ی هم استانی در همین زمینه در گفتگو با هامون می گوید: «در مورد اختصاص مراکز رفاهی و تفریحی جهت سالمندان و بازنشستگان چیزی در نظر گرفته نشده، استاندار و فرمانداران و شهرداران محترم موظفند برای رفاه حال این قشر، چاره ای بیاندیشند تا ساعات آخر عمر خود را با خاطره یی شاد بگذارنند» وی بر این باورست:« افزایش و توسعه ی فضاهای سبز البته با اختصاص امکانات رفاهی مناسب و کافی در این مراکز، کمک بزرگی به نشاط وخلاقیت و حضور ِ اجتماعی همه به خصوص سالمندان و بازنشستگان می شود. سالمندان که عمری را گذرانده اند به هوای تازه و فضای سبز قانع نمی شوند بل که به مراکز رفاهی نظیر اتاق مطالعه و سرگرمی های مخصوص آنها نیاز دارند و مکمل هم هستند. این بازنشسته ی فرهنگی هم استانی معتقد است: «پارک های موجود در استان وصف الحال شهروندان سالمند و بازنشسته نیست. جای استراحت و نشستن مناسب در فضاهای سبز به خصوص در شهرستان های استان مناسب نیست. سالمندان لازم دارند که در مسبر باد و باران و آفتاب نباشند که در پارک های شهرستان های استان چنین چیزی به شکل مناسب و حتا حداقلی نیز پیش بینی نشده است.ابراهیم افشار در ادامه ی گفت و گوی خود با هامون، مساله ی بیمه و هزینه های سرسام آور بهداشتی و درمانی سالمندان و بازنشسته گان را مطرح می کند و از فضاهای نامناسب مراکز درمانی و پزشکی انتقاد دارد. وی می گوید: «مساله بیمه و ویزیت دکتر و خرید دارو و عمل های جراحی معضلی بزرگ و کشنده است. اغلب دیده شده که بیماران سالمند از گرانی دارو و ویزیت دکتر و بخصوص مراجعه به مطلب و آشیانه ی دکترها رنج می برند. از یک سو گرانی و از سوی دیگر اغلب مطب ها فاقد آسانسور بوده و بیماران از رفتن به مطب خودداری می کنند. عدم وجود دکترهای متخصص در شهرستان ها و دوری از مرکز استان خود مشکل تر از مشکلات دیگر است»غلامزاده در باب بهداشت روان سالمندان نیز به هامون می گوید:«این مهم نقش مهمی در کیفیت زندگی افراد خصوصن سالمندان بازی می کند، که در ایران به آن توجه لازم نمی شود. بنابراین توجه به مسایل و احتیاجات عاطفی و اوقات فراغت را می توان اشاره نمود که بیشتر مورد غفلت قرار گرفته است در این زمینه می توان راهکارهایی ارایه داد.»وی می گوید: «با توجه به این که دوران سالمندی علاوه بر ناراحتی های جسمی که برای سالمندان عمومن به همراه دارد، احساس افسردگی را نیز برای آنان در پی دارد. این قشر، از احساس بطالت و بیکاری و برکنار ماندن از زندگی اجتماعی رنج می برند.»نسرین غلامزاده نیز می گوید: «برای رفع این احساسات باید برنامه های جمعی برای سالمندان در نظر گرفت. مثلن سالمندان با هم به مطالعه روزنامه و مجله بپردازند، به گردش ها و سفرهای کوتاه دسته جمعی بروند و مورد مشورت قرار گیرند. تشکیل کانون سالمندان و وجود یک پارک مناسب سازی شده برای حضور این عزیزان، از دیگر راهکارهای غلیه بر این دوران می باشد. »طاهره اکبری نیز در سال ۱۳۸۱در پژوهشی که به بررسی افسردگی در سالمندان استان بوشهر پرداخته بود، معتقد است: «افسردگی از جمله اختلالات شایع روانپزشکی می باشد. از یافته های مطالعه چنین بر می آید که شیوع افسردگی در افراد سالمندان در استان بوشهر بالاست و جنسیت زن، وضعیت اقتصادی – اجتماعی پایین، جدا زندگی کردن را می توان از جمله عوامل خطر برای این نکته دانست.»
