راهی که رفته‌ایم و راهی که در پیش داریم
ماهنامه سپیده دانایی در اردیبشهت سال ۸۶ بعد از چند ماه بررسی و جلسات مختلف با کارشناسان به بازار مطبوعات ایرانی پا گذاشت. ماهنامه‌ای که با یک دنیا ایده و آرزو و با لجستیک و پشتیبانی نظری برجسته‌ترین کارشناسان علوم اجتماعی شکل گرفت. ایده اولیه در ذهن دکتر محمود گلزاری، روان‌شناس و کارشناس برجسته مسائل مرتبط با خانواده‌های ایرانی و آسیب‌های اجتماعی ایجاد شد که سالیانی پیش‌تر به عنوان سردبیر ماهنامه رشد معلم تجربه‌ای گران‌قیمت را پشت‌سر گذاشته بود.
سپیده دانایی که به عنوان ماهنامه‌ای برای اطلاع‌رسانی در حوزه علوم انسانی از معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی دکتر محمود گلزاری مجوز گرفت، در چند حوزه خود را مکلف دید که این اطلاع‌رسانی و آگاهی را به خانواده‌های ایرانی برساند؛ آسیب‌های اجتماعی، روان‌شناسی مثبت‌گرا، روان‌شناسی فرهنگ و هنر و مسائل مرتبط با جوانان (رابطه با جنس مخالف، انتخاب همسر، همسرگزینی و همسران جوان).
روان‌شناسی مثبت‌گرا که چند سالی است از سوی روان‌شناسان معتبر جهان پیگیری می‌شود، برای اولین بار به صورت علمی و کاربردی در یک رسانه ایرانی به صورت پیگیرانه دنبال می‌شد. این بخش از روان‌شناسی برای اولین بار در فضای دانشگاهی ایران نیز از سوی دکتر گلزاری مطرح شد که سخت تلاش می‌کند مفاهیم این بخش و این نگاه در روان‌شناسی را با مفاهیم دینی و فرهنگی ایرانیان وفق دهد و منطبق کند. این روال هنوز هم تنها در ماهنامه سپیده دانایی است که دنبال می‌شود و دیگر رسانه‌های ایرانی که بعد از ماهنامه سپیده دانایی تلاش کردند به حوزه‌های روان‌شناسی مثبت‌گرا بپردازند موفق نبوده‌اند.
آسیب‌های اجتماعی مانند مزاحمت جنسی، خیانت و تجاوز شاید برای اولین بار بود که در یک ماهنامه روان‌شناسی به صورت علمی و بومی به آنها پرداخته می‌شد.
مخاطب مجله نیز افراد با سطح تحصیلات دیپلم به بالا و سنین بین ۱۸ تا ۵۰ سال تعریف شد.
تا شماره ۳۹ در مهر سال ۸۹ مجله با فراز و نشیب‌های معمول دنیای مطبوعات ایرانی پیش رفت. بعد از این شماره تصمیم گرفته شد که یک بازبینی در روال مجله انجام شود. حدود سه ماه بررسی و مشورت با اهالی رسانه و روان‌شناسان مجله با یک انرژی جدید از آذر سال ۸۹ با تغییرات محتوایی و فرمی دوباره پا به عرصه رسانه‌های ایرانی گذاشت. قطع مجله کوچک شد، لوگو تغییر کرد و گزارش ماه(بخشی که از منظر روان‌شناختی و جامعه‌شناختی به اخبار ماه می‌پرداخت)، روزگار جوانی، همسران جوان، والدین جوان و مدیریت طلاق و پاسخ به سئوالات خوانندگان از بخش‌های اصلی مجله شدند.
سپیده دانایی که به صورت مداوم نیازهای مخاطبان خود را رصد می‌کند بعد از دو سال از این زمان از ابتدای فروردین ۹۲ بار دیگر تغییراتی در بخش‌های خود ایجاد کرد و نگاه ویژه( بخشی که به عنوان کاوراستوری مجله به یک موضوع خاص از منظر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی در قالب یک پرونده می‌پردازد)، آینه (بخشی که در آن به نقد روان‌شناختی یک فیلم، داستانی با تم روان‌شناسی، معرفی یک روان‌شناس ارائه یک پرسشنامه پرداخته می‌شود) به بخش‌های آن افزوده شدند.
اکنون در آستانه هشتادمین شماره مجله هستیم و هفتاد و نه شماره‌ای که پشت‌سر گذاشته‌ایم درس‌ها و تجربه‌های گران‌قیمتی را در اختیارمان قرار داده است.
یک ماهنامه روان‌شناسی خطر زردشدن و پرداختن به موضوعاتی که گرهی از کار مخاطب ایرانی باز نکند، همیشه احساس می‌کند. این خطر در کمین تمامی مجلات روان‌شناسی است و طرفه آنکه کم نبوده‌اند و نیستند مجلاتی که به دلیل فشار اقتصادی از آرمان‌هایشان دست کشیده‌اند و به زردی گراییده‌اند. سپیده دانایی با وجود آنکه سعی کرده است مخاطب عام را راضی نگهدارد اما از فریب مخاطب و تلاش برای جذب او به هر قیمتی پرهیز کرده است.
بحران کاغذ که بعد از بحران ارز در سال ۹۱ ایجاد شد و تمامی رسانه‌های مکتوب و صنعت نشر را آزرد، یکی از بحران‌هایی بود که هنوز نیز تمام نشده است. این بحران فشار اقتصادی بی سابقه‌ای را بر مجله ایجاد کرد. بحران مخاطب که هر روز نشریه و کتاب و محصولات فرهنگی را بیش از پیش از سبد کالایی خود حذف می‌کند، بر این فشار افزوده است. هرچند ما در این سال‌ها سعی کرده‌ایم مخاطب را از دست ندهیم که خوشبختانه تاکنون تا حدی موفق مانده‌ایم.
متاسفانه آنچه موضوع را بیش از پیش حاد و سخت می‌کند این است که مخاطب ایرانی به دلیل پمپاژ غیرعلمی و نادرست مطالب روان‌شناسی درکی نادرست از این علم و موضوعات آن دارد و به نوعی دچار اشباع شده است. اشباعی که او را دچار توهم داشتن دانش روان‌شناسی کرده است. این موضوع در مورد مطالب پزشکی نیز صادق است و به همین دلیل ایرانیان خود برای خود دارو تجویز می‌کنند همانطور که اطلاعات شبه روان‌شناسی را نیز به عنوان آموزه‌های روان‌شناسی به هم منتقل می‌کنند.
امیدواریم بتوانیم از موانع سخت پیش‌رو که بحران اقتصادی و بحران مخاطب است، بگذریم و دانش روان‌شناسی علمی را به مخاطب ایرانی که آمارها نشان می‌دهد سخت نیازمند آن است منتقل کنیم. آمارهایی که نشان از افزایش طلاق، آسیب‌های اجتماعی و خشونت دارد و ما در سپیده دانایی می‌خواهیم با انتقال دانش روان‌شناسی این آمارها را کم کنیم. امید که بتوانیم.
مهدی ملک‌محمد؛ سردبیر ماهنامه سپیده دانایی
