به خود بیایم؛ یک ایران ضعیف در راه است؟
دکتر سیدرضا شاکری
نظریه «جنگ تمدن ها» که سه دهه پیش ساموئل هانتیگتون در واکنش به مناسبات اسلام و غرب به مثابه دو تمدن دارای مرزهای خونین مطرح کرد، اثرات جدی و پیامدهای سنگین فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برای ایران ببار آورد. متاسفانه در کشور ما هم حاکمیت با فراموشی ایران فرهنگی به سمت تولید و بازتولید اسلام سیاسی به عنوان نماینده تمدن اسلامی در برابر غرب(آن هم فقط آمریکا) رفته و عملا هزینه های بسیار هنگفتی بر ما تحمیل و سابقه فرهنگی ایرن در چشم جهانیان مخدوش شد. اکنون و در اینجا می خواهم به خطر بزرگ دیگری که برآمده از جنگ تمدنی و با هدف کشاندن ایران به ستیز فرهنگی و سیاسی در درون تمدن اسلامی است، اشاره کنم. قرار است در آینده جنگ تمدنی میان ایران و اعراب در دستور کار قرار بگیرد. یعنی تغییرات و دگرگونی ها خبر از این آینده ی بد برای ما ایرانیان دارد. به حکومت امیدی نیست؛ بناگزیر مسئولیت متوجه ایرانیان است. عربستان سعودی با ظهور محمد بن سلمان که از جوانان آمریکا دیده و آشنا به منطق بازار و سرمایه است، وارد دوران تازه ای از تغییرات شده است. صرف نظر از پیشرفت های خوب وبد این کشور در عرصه فناوری و اقتصاد و تجارت و روابط سیاسی، در اینجا به موضوع فرهنگ به عنوان ضلع مهم در کنار موارد بالا می پردازم که چگونه این فرایند رفته رفته نزاع تمدنی را دامن خواهد زد. امروزه سینما و فیلم از مصادیق مهم شراکت راهبردی هنر، سرمایه و فناوری است. قرار است در فصل نخست سال ۲۰۲۵ فیلم سینمایی «جنگجوی صحرا»(dessert warrior) روانه بازار جهانی سینما شود. ماجرای این فیلم چیست و چرا ما باید بدان حساس باشیم؟ ۱. این نخستین فیلم سینمایی محصول آمریکا و عربستان است. تجربه پیچیده هالیوود، فناوری پیشرفته، پول عربستان و جاه طلبی سیاسی بن سلمان پشت ساخت و تولید این اثر قراردارد. هزینه فیلم ۱۵۰ میلیون دلار است. ۲. فیلم به ظاهر در ژانر حماسی معرفی شده است. معتبرترین نام های حوزه نقد و گزارش فیلم از جمله ورایتی (variety) به معرفی و تبلیغ آن با نام حماسه پرداخته اند. ۳. رابطه قدرت محور سوژه- ابژه که در هالیوود بسیار ریشه دار و البته پولساز و جذاب است، در این فیلم محوریت دارد. مرد سوژه است و زن ابژه که بدین ترتیب یک داستان رمانتیک را هم رقم می زند. ۴. داستان روایتی پنهان از جنگ دختر زیبای عرب صحرا و شاه ساسانی (احتمالا خسروپرویز) در منطقه استان تبوک است.(پروژه شهر نئوم بن سلمان در این استان واقع است.) ۵. در نهایت دختر همه قبایل پراکنده صحرا را متحد کرده و امپراطوری کسرا را به شکست می کشاند. اما داستان چیست؟ خسرو پادشاه ایران در دوره ساسانی که فردی بسیار خشن و بی رحم است،( با بازیگری بن کینگزلی) هنده دختر زیبای عرب را به اجبار وا می دارد تا به کنیزی او به دربار رفته و معشوقه او بشود. دختر(با بازی عایشه هارت) از این خواسته سرباز می زند و در صحرا با راهزنی مرموز(با بازی آنتونی مکی) آشنا می شود و با کمک هم قبایل عرب را علیه امپراتور ایران متحد می کند. خانم زینب ابو السام مدیرعامل ام بی سی(شرکت سینمایی بزرگ سعودی و حامی این پروژه) می گوید؛ این فیلم که روایت قهرمانی یک دختر عرب در برابر امپراتوری کسرا است، حماسه ای است که می تواند برای تماشاگران جذاب باشد. گفته می شود که فیلم در بهترین مناطق صحرایی و کویری عربستان فیم برداری شده و بسیار چشم نواز و خیره کننده است و از این جهت کمک بزرگی به معرفی صنعت گردشگری عربستان است. پیش بینی می شود در صورت موفقیت جهانی فیلم آثار بعدی بر بستر این روایت نزاع ایرانی- عربی در ژانرهای مختلف در دستور کار قرار بگیرد. تروریسم دارد از دستور کار خارج می شود.