اثرات زیست محیطی آب شیرین کن ها بر دریا؛ یادداشتی از حیدر فقیه

اثرات زیست محیطی آب شیرین کن ها بر دریا

حیدر فقیه

تغییرات اقلیمی، کاهش بارش ها، تداوم مصرف بی رویه آب در بخش های مختلف، فقر منابع زیرزمینی آب، افزایش جمعیت و نیاز بیش از پیش به آب باعث شده که برداشت آب از دریا (آب شیرین کن) در دهه گذشته ۳ برابر گردد و بیش از ۵۰ درصد کل آب شیرین کن های دنیا در محدوده خلیج فارس مورد بهره برداری قرار گیرد و کشورهای حاشیه خلیج فارس به طور وسیع از آن بهره برداری کنند با این وجود درصد ناچیزی از آن مربوط به کشور ما می باشد. آب شیرین کن می تواند یکی از مهمترین منابع برآورد نیاز آبی کشور تبدیل شود .

ازطرف دیگر، گرچه شیرین سازی آب دریا ظاهرا با طیفی از اثرات مفید اقتصادی – اجتماعی، بهداشتی همراه است، ولی به علت داشتن اثرات منفی که عمدتا مربوط به تخلیه ترکیبات شیمیایی و تغلیظ شده به محیط است، همواره نگرانی هایی را ایجاد می نماید.

صرف نظر از شیوه عملکرد این آب شیرین کن ها پس از شیرین سازی آب دریا باقی ماندهاست بدون تردید، آب شیرین مهم ترین چیزی است که برجای می ماند و اصولا فلسفه وجودی این دستگاه ها نیز همین است، اما بجز آن تلخابی هم باقی می ماند که داغ، بدمزه و بدمنظره است. آبی که بسیار گرم تر از آب معمول دریا است و از سوی دیگر میزان املاح آن (نمک طعام و دیگر نمکهای معدنی بسیار بالاتر از میزان شوری دریا میباشد آب شیرین کن ها معمولا در نزدیکی دریا قرار دارند. آنها آب را با فشار دریافت می کنند و همان جا آب را شیرین می کنند و پسابش را به دریا پس میدهند. در این فرآیند نه چندان پیچیده، نمونه های فراوانی از تخریب محیط زیست رخ می دهد. در طی فرآیند تولید آب شیرین، آب دریا با فشار به لایه های درونی آب شیرین کن ها وارد می شود. بسیاری از موجودات میکروسکوپی دریاها (همچون پلانکتونها) و حتی سخت پوستان کوچک یا ماهیهای ریز طی این فرآیند از بین می روند و زمانی این مساله جدی تر می شود که به این نکته توجه نماییم که بسیاری از این موجودات میکروسکوپی سرآغاز زنجیره حیات در دریاها هستند. آنها حکم گیاهان را برای دیگر موجودات دارند و بدون آنها حیات آبزیان در خطر نابودی کامل قرار می گیرد. پس از آن که فرآیند شیرین کردن آب به انتها رسید، آبی بسیار چگال تر از آب دریا با املاحی بسیار بیشتر باقی می ماند. آبی که صفت تلخاب برای آن شایسته ترین واژه است. این تلخاب را نمی توان در جایی پنهان یا انبار کرد. با این اوصاف راحت ترین، ارزان ترین و در دسترس ترین محلی که برای دور ریختن ابن تلخاب وجود دارد همان دریاست. با ورود این تلخاب به دریا حداقل دو اتفاق مهم روی می دهد یکی سمی شدن آب دریا برای بسیاری از آبزیان به واسطه افزایش مقادیر املاحی که تا پیش از این بقای اکوسیستم دریا را تضمین می کرد و دیگری افزایش دمای آب.دمای میانگین دریاهای آزاد زیر ۲۵ درجه است. این دما برای رشد و زندگی همه انواع آبزیان حیاتی است و تغییر ناگهانی آن ممکن است موجب انقراض بسیاری از انواع آنها شود. تلخابها دمایی حدود ۱۸ تا ۶۰ درجه سانتی گراد دارند. دمای میانگین محیط اطراف خروجی تلخابها همواره بالاتر از ۳۰ درجه است که این شوک حرارتی همه آبزیان را تا سر حد انقراض پیش می برد. در حقیقت هر دو مورد فوق الذکر (سمی شدن و افزایش دمای آب باعث به هم خوردن تعادل بوم شناختی اکوسیستم های دریایی می شود. آبزیان به شدت به این دو عامل حساس هستند و بنابراین به عنوان یک عکس العمل طبیعی برای مواجهه با این مخاطره مهم، چنانچه توانایی داشته باشند، اقدام به مهاجرت می نمایند و در غیر این صورت از بین می روند. نکته نگران کننده دیگری که در این قضیه نهفته است این است که متعاقب وقوع تغییرات مزبور در شرایط محیطی، ممکن است میزان زاد و ولد برخی از انواع آبزیان که قبلا به صورت کمون و نهفته زندگی می کردند، به صورت ناگهانی افزایش یابد. قطعا تبعات سوء زیست محیطی این تغییرات به سادگی قابل پیش بینی نخواهد بود و در مواردی ممکن است موجب وقوع پدیده هایی مانند شکوفایی مضر جلبکی HBAشوند که حذف بسیاری از گونه های بومی را به همراه خواهد داشت. لذا در این شرایط به دلیل عدم رعایت ملاحظات محیط زیستی ساحل نشینان آبی در اختیار دارند گوارا اما عملا منابع اصلی معیشت و تامین غذای سالم خود را از دست داده اند. از سوی دیگر به این نکته نیز باید توجه نمود که اصولا انرژی بسیار زیادی برای شیرین کردن آب مصرف می شود که عمدتا ناشی از سوخت های فسیلی است و همان طوری که میدانیم استفاده از این سوخت ها نیز به طور بالقوه آثار سوء محیط زیستی به همراه دارد.

سالنــــامـــه ارغنـــــــون هامـــون (فروش اینترنتی)

فصــــلنــامـــــه نــــامـــــه هـــامـــــون (فروش اینترنتی)

دوهـفتـــــــه نــامـه آوای هـــــامــــون (فروش اینترنتی)

انتـــــشــــــــارات هــــامـــــــون نـــــو (فروش اینترنتی)

نشستن در لژ مخصوص غول‌های ادبی؛ درباب منوچهر آتشی

درباره استاد غلامعباس توسلی؛ حافظه زنده جامعه شناسی

توسلی در سه بزنگاه تاریخی؛ یادداشتی از حمیدرضا جلائی‌پور

آکادمیسین مردم‌مدار؛ یادداشتی از حسین سراج زاده

اثرات زیست محیطی آب شیرین کن ها بر دریا؛ یادداشتی از حیدر فقیه

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

اخبار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ